Abbo of Fleury, Letter 10

Abbo of Fleury, Letter 10

Written to an unnamed bishop c. 988-996 CE.

Source: PL 139:433-436

Epistola X. Ad . . . . . Episcopum. N . . . . episcopo amatorum Christi amator ABBO.

Quid prosit scientia litterarum agnoscitur ex difficultate quaestionum, quas dum enodare imperitia vulgi nescit, a docto earum sententiam investigare contendit; si tamen imperitos aliqua de inauditis rebus dubitatio attigit. Dum enim in rerum natura quidquid illud est quaeritur an sit, quid sit, cur sit, et quomodo sit, nec has quaestiones etiam imperitum vulgus praeterit, certum est quod de ignotis omnino rebus nihil quaerit. Nam philosophia in his exercet suam operam etiam quae non sunt, ut nihil naturae, nihil moralitatis eam effugiat, de quibus subtiliter investigat. Quapropter de juramenti observatione proponitur, nec ignota quaerendi via est, cui argumentandi copia praesto est; cum jurare nihil aliud sit quam jure orare. Qui enim orat, quantum ad veri falsique opinionem, unam tantummodo tractat orationis speciem, etiamsi necesse est juramento obnoxiam. Hanc autem orationem dialectici enuntiativam nuncupant, quae, praesenti tempore contenta, praeteritum respicit ex facti actione; futurum vero ex facti promissione. Sed facti actio enuntiari jurejurando potest, ut definite vera vel falsa sit apud eum qui rem definite novit; promissio vero futurae actionis sicut definite sub scientia non cadit, ita juramentum de promissis rebus ignoratur verum falsum ne definitive sit, nisi de his quae necessitas naturae trahit, ut Deum immortalem esse et hominem mori; si quidem definite verum est quod omne ortum occidet. Illud autem quod contingit, quoniam non necesse est fieri, et opinabile plurimum existit, si quis jurejurando affirmare vel negare voluerit definite, id ratio facere non permittit; quoniam de contingentibus causis promissivus modus saepe nos fallit, et aliter quam putamus res casu vel necessitate impulsa succedit. Qui ergo jurat, an jure oret, quaeritur, et quae juramenti circumstantiae sint. Scilicet locus, tempus et persona considerantur, quippe si loco vel tempore seu persona legitima caruerit, juramento reus non erit; unde Dominus in Veteri Testamento per Moysen praecipit ut puella quae adhuc in domo patris est, si votum voverit seu jusjurandum fecerit, ne voto vel juramento obligata teneatur, si, mox ut ad notitiam parentis pervenerit, paternae auctoritatis invectione prohibita fuerit. Mulieris nihilominus, quae sub viro agitur, votum vel juramentum irritum fiat, si virilis auctoritatis majestas assensum praebere noluerit, imo potius, ea die qua ejus stultitiam compererit, districtissima correctione inhibuerit (Num. XXX, 4 et seq.). Vota enim stultorum, ut ait Salomon, frangenda sunt (Eccl. V, 3). Idcirco ibidem Moyses prosequitur quod propitiationem Domini ipsa illa mulier meretur, quae perjurii noxam incurrisse putabatur; sed et obstetricibus Hebraeorum Deus bene fecisse legitur, quae mendacio suo necandos filiorum Israel pueros a morte servasse dictae sunt (Exod. I, 20). Mendacii igitur et perjurii causa pensanda est, qua aliquando levius, aliquando gravius peccatum committimus, nec unquam absque peccato mentimur; quandoquidem omne peccatum ex diabolo esse perhibetur (I Joan., III, 8). Alibi quoque Dominus per Prophetam praecipit, juramentum mendax ne diligatis (Zach., VIII, 17): et quid est mendaciter jurare, nisi pejerare? Hoc autem vetat diligere, ac si concedat invitum pejerare, juxta illud Apostoli: Non quod volo bonum, hoc ago, sed quod nolo malum, illud facio. Si autem quod nolo malum, hoc ago, non ego operor illud, sed quod habitat in me peccatum (Rom., VII, 19 et seq.). Idcirco cogitur exclamare: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum (Id. ib., 24). Huic sententiae concordat illud Tobiae, qui bonis naturaliter moribus instituens filium: « Noli inquit mentiri omne mendacium. » Id praeceptum hoc continet: Non enim mendacio utendum est, hoc est, quodam mendacio utendum non est. Verumtamen veritas Evangelii non solum non omni, sed nec ullo mendacio utendum esse innotuit, ubi omne mendacium ex diabolo esse proposuit. Quidquid enim ex diabolo est, malum est: nullo autem malo utendum est; nullo igitur quod ex diabolo est, utendum est. Et omne mendacium ex diabolo est: nullum autem mendacium bonum est; nullum igitur quod ex diabolo est, bonum est. Porro Scriptura dicit: Omnis homo mendax (Psal. CXV, 11) est, siquidem eo vitio humanam naturam diabolus corrupit; ut et mortalis et mendax sit, nec mendax nisi unde mortalis, nec mortalis nisi unde mendax existit. In perjurio igitur, hoc est in juramento mendaci considerandum est vitium mendacii, et in vanum assumptum nomen Domini, quoniam illud solum ad mortem sufficit, juxta quod scriptum est: Os quod mentitur, occidit animam (Sap., I, 11); cui dum aliud malum supervenit, gravius peccatum gignit: quod nunc metu mortis committitur pro tuenda corporis salute, nunc spe lucri pro adipiscendis rebus terrenis; et hoc perjurium vocari placuit. Sed pro tuenda salute corporis peccatum commissum non magnifacit miseratio humanae compassionis, juxta illud comici: Pro magno peccato paululum supplicii satis est pati; (TERENT. in And., act. V, scen. III.) metus enim et pietas aequaliter flectunt animum judicis ad misericordiam, qui trutina justi examinis distinguat modum culpae levioris et gravioris; siquidem ejusdem legis capitula, quamvis sibi videantur contraria, nullus praeterit nisi transgressor legis, quem tamen aliquando metus vel pietas absolvit. Denique lex jussit ut masculus qui intraret templum Veneris, capite puniretur; siquidem jussit ut qui matrem caedi videret, nisi eam eriperet, capite puniretur: quidam itaque juvenis in templo Veneris matrem caedi vidit, et, ingressus templum, matrem eripuit. Quaeritur quid magis observare debuerit, dum matrem caedi vidit; seu enim intraret, seu non intraret, capite puniendus erat: sed pietas praejudicat, quae pro matris affectu cum utilitate et honestate accusatum purgat. Similis est lex Moysi de circumcisione pueri, si ejus octava dies a nativitate contigerit (Gen., XVII, 12). In Novo quoque Testamento alibi uxor diligenda, alibi odio habenda (Luc., XIV, 26) praecipitur, quae omnia discretionis ille gladius separat, quem ignoraverunt Judaei, qui ad interrogationem Jesu de baptismo Joannis timentes utrinque feriri, hebetes sunt facti (Matth., XXI, 25, 26).

Caeterum quia nos de juramento coepimus, dicendum est quod remota cupiditate neminem sponte delectet jurare; sed saepius a malo est juramentum, ut ait Evangelium (Matth. V, 34). Nam malus dives opprimit pauperem, malus latro spoliat viatorem, malus calumniator disceptat contra innocentem; atque ita nequit miser effugere laqueos inimici, quem plus aequo patitur ignobilis. Dum enim, violentia exactoris quem vitare nequimus, jurare cogimur, aliquando in perjurium labimur necessitate coacti, aut quorumdam malesarta gratia illecti; siquidem adulter, fugiendo mortem temporalem, absolvit se sacramento non esse reum adulterii, et ita se aeternae morti addixit. Quidam etiam in tumultu seu conspiratione militari juravit mortem optimi imperatoris. Et quid dicam? Ille jam occidit suam animam, licet Veritas dicat: Nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere? (Matth. X, 28.) Iste vero in affectione peccati adhuc deliberat, atque sub partibus deliberationis quid sit utilius vel honestius consulit; cui consulenti exemplo sit factum illius manu fortis, qui, postquam juravit interfectionem Nabal viri stulti et impii, interventu Abigahil prudentis feminae maluit perjurium poenitendo delere, quam perpetrato homicidio mali voti compos existere (I Reg., XXV). Quapropter si quem jurandi consuetudo ad hunc exitum vergit quo plerosque Deum offendisse non nescit, suademus aliorsum pedem leviter figere potius quam ta' e praecipitium appetere, quo difficilior resurgendi spes possit inesse. Sic de naufragio obsessae civitatis evadere cupientes, illam partem muri expetunt quam breviorem noverunt; semper enim hostium cuneis circumsessi grave periculum vitamus, dum evadendi aditum quaerimus; siquidem multi labyrintho erroris perjurium vitare nequeunt, dum idipsum quod alter jurisjurandi sacramento astruit, alter rursus juramento negare contendit, et id pro dicto uterque accipit; verumtamen altera pars contradictionis absque ullo scrupulo semper falsa existit. Quaeritur quoque si rem suam sibi injuste ablatam debet repetere qui ne repetat tormentis compulsus est jurare Quam quaestionem argumentum a nota facillime dissolvit, dum jurare sit jure orare: qui enim falso veraciterve orat, jure aut non jure pronuntiat; jure autem orat qui a veritate non declinat, non jure vero qui cogit veritatem involvere mendacio; nec jure raptoris violentiam sustinet, qui juste accepit quod habet. Debet igitur repetere quidquid juste habuit, injuste perdidit. Attamen juravit, ait aliquis, licet defendi possit non jurasse qui non oravit jure, quandoquidem ad sui defensionem atque ad abluenda crimina dat locum juridicialis clementia et lex divina. Si autem audientia subtrahitur, non jure sed crudelitate exhibita innocentia damnatur: nam, sicut majus peccatum fuit Judae tradentis quam Pilati crucifigentis, ita majus peccatum est pejerare cogentis quam ejus qui innocens pejerat timore mortis; quandoquidem Petrus, dum mori timuit, Vitam negavit. Verumtamen, humanae fragilitati compatiens, respexit Dominus Petrum et ejus lacrymas quibus flevit amare, et non legitur eos respexisse quorum terrore defecit a Christi confessione; siquidem incurrit non dissimiliter peccati foveam hujusmodi negator et pejerans, cum et ille nomen Domini confiteri erubescit, et iste in vanum assumit, videlicet, quantum est in se, aut timore aut cupiditate (et cupiditate quidem sicut negotiator, timore autem sicut fidei invitus proditor); unde Scriptura divina jurare prohibet, et additur quare? scilicet ne forte perjuret; quia perjurare, non jurare, peccatum est. Alibi quoque scriptum est: Juravit Dominus, et non poenitebit eum (Psal. CIX, 4), quoniam juramentum, sed mendax tantum, sequitur poenitentiae remedium. Haec de juramentis sponte prolatis et violenter extortis tuae fraternitati scribens distinxi, et eorum differentias collegi, ut, postquam ad tuae peritiae sacrarium pervenerint, tuoque examine quibusque fratribus placuerint, palam omnibus recitari possint. Nec differt is qui jurare compellitur ab eo qui violenter baptizatur, si uterque sacramenti violator habeatur; quoniam, ut ait Augustinus, « ad Ecclesiam potest trahi nolens, accedere ad altare potest nolens, accipere potest sacramentum nolens, credere non potest nisi volens, fidem in corde non potest servare nisi volens. Quapropter caveat quis ad sacramenta fidei nolentem compellere, ne damnationis compede se potius obliget quam illum quem violatae fidei reum existimat; nam veneni propinator et potator uterque moritur, sed ille in anima, iste violata corporis natura (Aug., Tract. XXVI, in Joan.). » Unde me taedet vitae meae, et aliquando satis lacrymarum effundo, dum innocentum calamitates intueor, et cum eis vim passus exclamare compellor: Domine, libera animam meam a labiis iniquis, quoniam cum his qui oderant pacem eram pacificus; cum loquebar illis, impugnabant me gratis (Psal. CXIX, 2). Vale.

Council of Trosle [909 CE], Cap. 11

Council of Trosle [909 CE], Cap. 11

Source: PL 132:704-705

Capitulum XI.

Inter caetera quoque admonitionis nostrae officia videtur nobis illud satis necessarium esse, quatenus nefanda cohibeantur periuria, non solum quae alicuius factionis fiunt commento, vel fallendi aliosque decipiendi studio, sed et ea quae ex ipsa prava consuetudine iam veluti inolita pene per singula admittuntur verba ab eis quibus aeque falsa constat iurare ut vera. Cum, si forte propter eos, qui pigri sunt ad credendum, neque moventur ad fidem verbi, qui et in hoc graviter delinquunt, quod sibi loquentes iurare cogunt, necesse fuerit proferre iusiurandum, hos comites habere debeat iusiurandum, veritatem, iudicium, et iustitiam, dicente Domino per prophetam Ieremiam: « Et iurabis, vivit Dominus, in veritate, et in iudicio, et in iustitia (Ier. IV) . » Si enim ista defuerint, nequaquam erit iuramentum, sed periurium. Et vetus quidem lex iurare concessit, peierare prohibuit: « Non assumes, inquit, nomen Domini Dei tui in vanum: nec enim insontem habebit Dominus eum, qui assumpserit nomen Domini Dei sui frustra (Exod. X) . » Quo mandato altius intellecto, dum sciamus nobis praecipi, ne Christum Dei Patris Filium existimemus esse creaturam, dicentes eum simplicem hominem, et honore divinitatis privantes: ad simplicem tamen sensum, ille nomen Dei sui in vanum assumit, qui in qualibet frivola re, et in dolo iurans proximo suo, aliquando in causa non necessaria, vel in verbo otioso, nomen sanctum eius in tali vanitate assumere non pavescit. In Novo autem Testamento ipse Dominus dicit: « Audistis, quia dictum est antiquis: Non periurabis. Ego autem dico vobis, non iurare omnino (Matth. V) , » etc. Ergo evangelica veritas non recipit iuramentum, cum omnis sermo fidelis pro iureiurando sit. Sunt quoque multi qui assidue faciunt iurare, sed et non timent periurare per Deum et omnes sanctos: quidam per corpora sanctorum, per animam vel suam, vel matris aut patris, aut alicuius chari sui, parvipendentes suae ipsius animae, suorumque salutem: quidam per totum iurant mundum, contemnentes illud Dominicum praeceptum: « Nolite iurare, neque per coelum, neque per terram (Ibidem) , » etc. ; qui enim iurat in coelo, iurat in throno Dei, et in eo qui sedet super eum. Qui vult ergo cavere crimen periurii, non teneat usum iurandi, dicente Scriptura: « Iurationi non assuescat os tuum. (Eccli. XXIX) ; » et item: « Vir multum iurans replebitur iniquitate, et non discedet a domo illius plaga (Ibid.) . » Inde Isidorus episcopus dicit (lib. II Sentent., cap. 31) : « Sicut mentiri non potest qui non loquitur, sic periurare non poterit, qui iurare non appetit. Nunquam ergo iuret, qui peccare timet. » Quid vero de his dicendum est, qui, ut alios fallant, mentiuntur, vel quacunque verborum arte se potius quam alium decipiendo periurant. Dominus namque, qui testis est conscientiae, ita hoc accipit, sicut ille cui iuratur intelligit. Unde sanctus Augustinus ait: Periuri non sunt, qui verbis non servatis, illud quod ab eis, cum iurarent, exspectatum est, impleverunt: et periuri sunt, qui etiam servatis verbis, exspectationem eorum quibus iuratum est decipiunt. Hi miseri heu quantis rei tenentur criminibus, praevaricatores totius sacrae legis veteris et novae proditi, quia loquuntur mendacium, quia assumunt nomen Dei sui in vanum, quia proximum dolo capiunt, insuper et periurant. Tales, nisi condignam egerint poenitentiam adhuc in vivis corporibus mortuas gestare videntur miseras animas. Qua de re a Christianis quoque regibus de sacramentis leviter non iurandis ita statutum est libro V, capite 349 (197): « Volumus ut sacramenta cito non fiant: sed unusquisque iudex prius causam veraciter cognoscat, ut eum veritas latere non possit, ne facile ad sacramentum veniant. » Item de periuriis cavendis, ex lib. V, cap. 276: « Praecipimus, ut periuria caveantur, nec admittantur testes ad sacramentum antequam discutiantur. » Et infra: « Si quis convictus fuerit periurii, perdat manum, aut redimat. » Itaque cum propter cavendum periurium necesse sit, si forte contigerit servare iusiurandum: illud tamen volumus omnibus esse notum, quoddam iuramentum nullo modo a Christianis observandum: videlicet quo malum aliquod incaute, vel etiam scienter, iurando promittitur, velut si quispiam adulterae perpetuam cum ea permanendi fidem polliceatur; aut, si quis, ne ad pacem redeat, vel ut aliquod flagitium committat, se sacramento constrinxerit. Tolerabilius est denique, non implere sacramentum, quam in illud quod male spopondit permanere, vel quod decrevit perficere flagitium. Et ne forte quis dicat, aut periurium a nobis suaderi, aut hoc nullum vel parvum esse putetur: quid de talibus Ilerdense statuat concilium capite 74 commemoretur: « Qui sacramento se obligaverit, ut litigans cum quolibet ad pacem nullo modo redeat, pro periurio uno anno a communione corporis et sanguinis Domini segregetur, reatum suum eleemosynis et fletibus, et quantis potuerit ieiuniis absolvat. Ad charitatem vero, quae operit multitudinem peccatorum, celeriter venire festinet. »

Anonymous (9th/10th Century), Commentary on Matthew, 5:33-37.

Anonymous (9th/10th Century), Commentary on Matthew, 5:33-37.

Likely written in 9^th century, possibly 10^th century.

Source: CCCM 159:54-55.

Itervm avdistis qvia dictvm est antiqvis: non perivrabis; reddes avtem Domino ivramenta tva.

“Antiquis” [in] ueteris testamenti potesti intellegi. “Non periurabis”. Ergo licitum erat illis iurare in lege. “Reddes autem Domino iuramenta tua”. Quia creuerar apud Iudeos pessima consuetudo, quia per elimenta uel reliquas creaturas seu et idola tria uel, quod carius habebant, iurabant, ideo Dominus dicit in nouo testamento, ut non deberent per nullum aliud iurare nisi per Deum caeli, ut illud: Non iurare per creaturas, ne forte offendas Creatorem, et per hoc nomen Dei solius ex ore eorum audiretur.

Et hoc inquirendum dum dicit “non iurare” si iurauit Dominus et si iurauit cur dicit “non iurare omnino”. Numquid aliud docuit et aliud egit non quia legimum quod iurauit sicut dicit que coepit iesus facere et docere. Ergo si hoc egit opere quod uerbis docuit, quomodo dicit: per memetipsum iuraui reliqua, et iterum dicit: iurauit Dominus reliqua seu et sanctus apostolus iurauit, sicut de Paulo dicitur: Testificor coram Deo et in Christo Iesu, uel sicut legimus: Dextras sihi dederunt. Et quomodo ergo dicit “non iurare”? Sed Dominum licet iurare, quia ipse non mentitur; uel sanctos licitum fuit, quia per Spiritum sanctum locuti sunt, ut illud: Non enim audeo aliquid loqui; ‹uel: Deus et pater Domini nostri Iesu Christi› qui est benedictus in secula scit quod non mentior. Ergo eis licebat iurare, nam nobis qui mendaces sumus, non licet, nisi quantum Dominus docuit. Vel iurare Domino est immutabiliter promittere et suam sententiam confirmare.

Non ivrare omnino, neqve per caelvm neqve terram reliqua, qvia caelvm thronvs Dei est.

“Caelum” dicitur, quia caelatur inter angelis et hominibus. Vel caeli sancti angeli possunt intellegi, ut illud: Caeli enarrant gloriam Dei. “quia thronus Dei est”, “Thronus” in Latino eloquio ‘sedis’ dicitur [angeli illi intelleguntur], ubi Dominus sedet, ut illud: Anima iusti sedes sapientiae. “Neque per terram, quia scabellum pedum eius est”. “Terra” hic praesens ecclesia intellegitur, quia praedicatur et creditur ibi mysterium incarnationis eius, uel “pedes” Domini dicuntur, id est sancti, qui portant uerbum praedicationis in toto mundo.

Neqve per Hierosolimam.

Secundum historiam Iudei fortasse iurabant per Hierosolimam et per templum, sed Dominus abscidit hoc iuramentum. “Hierosolima” ‘uisio pacis’, id est ecclesia caelestis quae est mater omnium nostorum ex angelis et animabus sanctus coadunata.

Neqve per capvt tvvm ivrabis.

Quantum ad historiam pertinet, prohibit Dominus. Vel caput nostrum Christus est. “Capilli” sancti intelleguntur. Non possunt albescere aut nigrescere, hoc est nec praemium potest addi nec minuari.

Sit avtem sermo vester: Est, est; non, non.

Hoc docuit Dominus, ut id quod uerum est ex corde et ore proferre debeat homo et non aliud in corde et aliud in ore, sed habeat in corde ueritatem, hoc proferat in ore.

Qvod avtem his habvndantivs est, a malo est,

hoc est a diabolo. – Aliter. “A malo est”, hoc est ille, qui tibi non credit ueritatem proferenti ille malum est, hoc est peccatum.

Salerno Chronicle, 70

Salerno Chronicle, 70

Anonymous chronicle of the Principality of Salerno, written between 974-990 CE.

Source: Chronicon Salernitanum (ed. Ulla Westerbergh, Chronicon Salernitanum. A Critical Edition with Studies on Literary and Historical Sources and on Language, Acta Universitatis Stockholmiensis, Studia Latina Stockholmiensia 3, Stockholm/Lund 1956). pp. 67-70.

70. Questionem aliquam de periurio libet me huic ystorie intexere, ut possit quilibet agnosci omnimodo, quam valde sit metuendum spernere iuramentum; atque preclarissimum doctorem episcopum in medium obiciam Augustinum: "Tam magnum peccatum est falsum iurare, ut propter reatum false iuracionis Dominus prohibuerit omnem iuracionem. Cur enim dictum est:

"Non periurabis. Ego autem dico vobis, non iurare omnino, nec per celum, quia thronus Dei est, neque per terram, quia scabellum pedum eius est, nec aliud quodcumque iuramentum; nec per caput tuum, quia non potes facere capillum tuum album aut nigrum; sit autem in ore vestro: Est, est; non, non. Si quid amplius est, a malo est. " Dicit aliquis cum ergo Dominus iuravit, quare dominus Christus suis iurare prohibuit? Dico quare; non est peccatum verum iurare, sed quia grande peccatum est falsum iurare, longe est peccato falsum iurandi qui omnino non iurat.

Dominus ergo qui prohibuit iurare, supra ripam te noluit ambulare, ne pes tuus in angusto labatur, et cadas. Aliquando et nolens homo periurat, cum verum putat esse quod iurat; non est quidem tantum [quantum] peccatum, quantum eius, qui scit falsum esse, et tamen iurat. Herodes infelix, ne Deum offendere periurando, Deum offendit seviendo. Ecce puella petivit capud sancti Iohannis; quid facere debuit Herodes? Consilium illi demus. Si dixerimus: Parce Iohanni! periurium suademus; si dixerimus: Noli periurare! ad scelus implendum provocamus.

Antequam ergo veniatis istud vim incipite, tollite de ore vestro temeritatis iuracionem. Occurrit mihi tale exemplum. Iuravit sanctus David, Nabal occisurum se esse; incautus fudit in oracionem et cepit ire, ut facere quod iuraverat. Occurrit ei Abigail, uxor Nabal, rogavit flexis genibus, flevit amare, sanguinem revocavit. Ecce sanctus David non quidem iratus sanguinem hominis fudit, sed eum falsum iurasse negaret quis poterit? De duobus peccatis elegit minus, sed minus fuit illud, in comparacione peioris. Si quis autem te provocaverit ad iuracionem, ut sibi existimet satisfieri posse, si iuraverit, de illa re quam te putat commisisse, et forsitan facinora maneant in illo mala suspicio, si iuraveris tu, non sic peccas, quomodo ille qui te provocavit. Quicumque homo provocat ad iuracionem et scit eum falsum esse iuraturum, vincit homicidam, quia homicida corpus occidit, ille animam, immoduas, animas, et eius quem iurare provocavit et suam. Scis verum esse quod dicis, falsum esse quod ille dicit, et iurare compellis, et iurat et perit, tu quid invenisti? Immo [quia] et tu peristi, qui de illius morte saciare te voluisti. At illi quid dicam, quod numquam dixi caritati vestre. Fuit hic homo simplex quidam bene fidelis a multis nostris cognitus Tutus Limeni vocatus. Ab illo audivi quod dico. Nescio quis negavit ei, vel quod commendaverat, vel quod ei debebatur, et hominis fidei se commisit; commotus provocavit eum ad iusiurandum. Ille iuravit, iste perdidit, sed isto perdente, ille periit. Dicebat ergo iste Tutus Limeni ipsa nocte exibitum se fuisset ante iudicem (et) in magno impetu atque terrore pervenisset ad presidentem excelsum quendam et ammirabilem virum, cui parebat officium similiter excelsorum, iussum fuisse perturbatum retro revocari, et interrogatum fuisse his verbis: "Quare provocasti hominem ad iuracionem quem sciebas falsum esse iuraturum? " Respondit ille: " Negavit mihi rem meam. " Ipse dixit ei: "Et melius rem tuam quam exigebas perderes quam animam hominis falsa iuracione perimeres. " Prostratus iussus est cedi; cesus est tam graviter, ut in dorso evigilantis vestigia plagarum apparerent. Sed dictum illi, posteaquam emendatus est:

" Parcitur inocencie tue; de cetero cave ne facias. " Fecit ille quoddam magnum peccatum, et emendatus est; sed multo gravius peccatum faciet, qui post istum meum sermonem et exortacionem tale aliquid fecerit. " Nunc que ommisimus iterum retexamus, et de periurio pauca promsisse sufficiat.

Grimlaicus’ Rule for Solitaries, 28.2

Grimlaicus’ Rule for Solitaries, 28.2

Around 900 CE., Grimlaicus, a solitary monk, living somewhere near Metz, France, wrote the Regula Solitariorum, a rule for solitary monks, at the behest of another named Grimlaicus.

Source: Grimlaicus. 2011. Grimlaicus: Rule for Solitaries, p. 90. Translated by Andrew Thornton. Cistercian Studies Series 200. Liturgical Press.

I am ashamed to bring up the topic of swearing oaths, not only because of the oaths but also because of perjury [see Matt 5:33-37]. If indeed swearing an oath is a sin and a transgression of a commandment, then what are we to say about perjury? Gospel truth does not allow an oath, even though every word is found to be trustworthy by means of the swearing of an oath [see Matt 18:16; Heb 6:17].

Pseudo-Maximus the Confessor, Loci Communes, Logos 33 - On Oaths

Pseudo-Maximus the Confessor, Loci Communes, Logos 33 - On Oaths

Greek florilegium compiled in 10th century. Translation forthcoming.

Source: PG 91: 892-893.

ΛΟΓΟΣ ΛΓ´.

Περί ὄρκου.

Ματθ. ε´. - Λέγω ὑμῖν μή ὁμόσαι ὅλως, μήτε ἐν τῷ οὐρανῷ, ὅτι θρόνος ἐστί τοῦ Θεοῦ, μήτε ἐν τῇ γῇ, ὅτι ὑποπόδιόν ἐστι τῶν ποδῶν αὐτοῦ.

Ἰακ. ε´. - Πρό πάντων δέ, ἀδελφοί μου, μή ὀμνύετε·  μήτε τόν οὐρανόν μήτε τήν γῆν, μήτε ἄλλον τινά ὄρκον·  ἔστω δέ ὑμῶν τό, Ναί, ναί, καί τό, Οὔ, οὔ.

Σολομ. ιδ´. - Ἀδίκως ὤμοσαν ἐν δόλῳ καταφρονήσαντες ὁσιότητος. Οὐ γάρ ἡ τῶν ὀμνυομένων δύναμις, ἀλλ᾿ ἡ τῶν ἁμαρτανόντων δίκη, ἐπεξέρχεται ἀεί τήν τῶν ἀδίκων παράβασιν.

Σιράχ κγ´. - Ὥσπερ οἰκέτης ἐξεταζόμενος ἐνδελεχῶς, ἀπό μώλωπος οὐκ ἐλαττωθήσεται·  οὕτως ὁ ὀμνύων καί ὀνομάζων Θεόν διαπαντός ἄνθρωπος, ἀπό ἁμαρτίας οὐ καθαρισθήσεται.

Σιράχ κγ´. - Ἀνήρ πολύορκος πλησθήσεται ἀνομίας, καί οὐκ ἀποστήσεται ἀπό τοῦ οἴκου αὐτοῦ μάστιξ.

Πιστούμενος τό ψεῦδος διά τῶν ὄρκων, κακόν ἐμπόρευμα τῆς ἀπανθρωπίας τήν ἐπιορκίαν προσκτᾶται.

Βασιλ. - Αἰσχρόν γάρ παντελῶς καί ἀνόητον ἑαυτοῦ κατηγορεῖν, ὡς ἀναξίου πίστεως, καί τήν τῶν ὄρκων ἀσφάλειαν ἐπιφέρεσθαι.

Θεολ. -- Ὁ μέν γάρ εὐορκῶν, τυχόν ἄν ποτε καί παρασφαλείη·  ὁ δέ μή ὀμνύων, τόν τῆς ἐπιορκίας κίνδυνον διαπέφευγε.

Ὁ νόμος φησίν, Οὐκ ἐπιορκήσῃς·  σύ δέ Οὐδέ ὀμῇ τήν ἀρχήν, οὐ μικρόν οὐ μεῖζον·  ὡς τοῦ ὄρκου τήν ἐπιορκίαν τίκτοντος.

Χρυσόστ. - Οἱ συκοφάνται τό ψεῦδος πιπράσκουσιν·  ἀλλήλους ψευδόμενοι τούς ὄρκους ἀνήλωσαν, εἰς τό ὀμνύειν, καί μόνον, τόν Θεόν ἐπιστάμενοι.

Σωκράτης. - Δεῖ γάρ τούς ἀγαθούς ἄνδρας, τρόπον ὄρκου πιστότερον φαίνεσθαι παρεχομένους.

Ὅρκον ἐπακτόν προσδέχου διά δύο προφάσεις·  ἤ σεαυτόν αἰτίας ἀπολύων, ἤ φίλους ἐκ μεγάλων κινδύνων διασώζων.

Ἕνεκεν χρημάτων μηδαμῶς Θεόν ὀμόσῃς·  μηδ᾿ ἄν εὐορκεῖν μέλλεις·  δόξεις γάρ, τοῖς μέν ἐπιορκεῖν, τοῖς δέ φιλοχρημάτως ἔχειν.

Ἀμφίδος.- Ὅστις γάρ ὀμνύοντι μηδέν πείθεται, Αὐτός ἐπιορκεῖν ῥᾳδίως ἐπίσταται.

Οἱ πολλοί τοῖς ἀνθρώποις τό εὐόρκους εἶναι παραινοῦσιν·  ἐγώ δέ καί τήν ἀρχήν μηδ᾿ εὐπετῶς ὀμνῦναι ὅσιον ἀποφαίνομαι.

Εὐσεβίου. - Τρόπου καλοκαγαθίαν, ὅρκου δεῖ. Πιστοτέραν ἔχειν.  

 

Theodoros Daphnopates, Eclogues from the Homilies of John Chrysostom, Eclogue 28 - De Iuramentis

Theodoros Daphnopates, Eclogues from the Homilies of John Chrysostom, Eclogue 28 - De Iuramentis

Compiled from Chrysostom's homilies by Theodoros Daphnopates (c. 960 CE)

Source: PG 63: 771-778

ΛΟΓΟΣ ΚΗʹ. Περὶ ὅρκων.

Μὴ τῆς κατὰ ψυχὴν ἀρετῆς ἀμελῶμεν, ἀγαπητοί. Ποία γὰρ ὀδύνη, εἰπέ μοι, ὀργὴν ἀφεῖναι τῷ λελυπηκότι; ὀδύνη μὲν οὖν ἐστι τὸ μνησικακεῖν καὶ μὴ καταλλάττεσθαι. Ποῖος πόνος μὴ κακῶς εἰπεῖν μηδένα; ποία δυσκολία ἀπαλλαγῆναι φθόνου καὶ ἔριδος καὶ βασκανίας; ποῖος μόχθος ἀγαπᾷν τὸν πλησίον; ποῖος κάματος μὴ ὀμνύναι; Πολλάκις γὰρ ὑπὸ θυμοῦ καὶ ὀργῆς κατεχόμενοι διωμοσάμεθα μηδέποτε διαλλάττεσθαι τοῖς λελυπηκόσιν, εἶτα τῆς ὀργῆς σβεσθείσης βουληθέντες καταλλαγῆναι, ὑπὸ τῆς ἀνάγκης τῶν ὅρκων ὥσπερ τινὶ παγίδι κατεχόμενοι, τοῦτο ποιῆσαι οὐ βουλόμεθα· ὡς δυοῖν θάτερον πάθοιμεν, ἢ καταλλαγέντες ἐπιορκήσομεν, ἢ μὴ καταλλαγέντες τοῖς τῆς μνησικακίας ἐπιτιμίοις ὑπευθύνους ἑαυτοὺς καταστήσομεν. Πῶς γὰρ οὐκ ἄτοπον, ἱμάτιον μὲν ἔχοντες τῶν λοιπῶν βέλτιον, μὴ ἀνέχεσθαι συνεχῶς αὐτῷ καταχρᾶσθαι, τὸ δὲ τοῦ Θεοῦ ὄνομα πανταχοῦ περισύρειν ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν; Οὐ γὰρ δὴ πᾶν ἁμάρτημα τὴν αὐτὴν φέρει κόλασιν, ἀλλὰ τὰ εὐκατόρθωτα μείζονα ἡμῖν ἐπάγει τὴν τιμωρίαν· οὐδὲ γὰρ οἱ ὀμνύοντες ἔχουσί τινα πρόφασιν προβαλέσθαι. ἀλλὰ καταφρόνησιν μόνον. Καὶ οἶδα μὲν ὅτι ἐπαχθὴς εἶναι δοκῶ λοιπὸν καὶ φορτικὸς τῇ συνεχείᾳ τῆς παραινέσεως δοκῶν ἐνοχλεῖν· ἀλλ' ὅμως οὐκ ἀφίσταμαι, ἵνα κἂν τὴν ἀναισχυντίαν αἰδεσθέντες τὴν ἐμὴν, ἀποστῆτε τῆς πονηρᾶς τῶν ὅρκων συνηθείας. Εἰ γὰρ ὁ δικαστὴς ἐκεῖνος ὁ ἀπηνὴς καὶ ὠμὸς, χήρας ἐνόχλησιν αἰδεσθεὶς, τὸν τρόπον μετέβαλε, πολλῷ μᾶλλον ὑμεῖς τοῦτο ἐργάσεσθε· καὶ μάλιστα, ὅταν ὁ παρακαλῶν ὑμᾶς μὴ ὑπὲρ ἑαυτοῦ, ἀλλ' ὑπὲρ τῆς ὑμετέρας σωτηρίας τοῦτο ποιοῖτο Μᾶλλον δὲ καὶ ὑπὲρ ἐμαυ τοῦ οὐκ ἂν ἀρνησαίμην τοῦτο ποιεῖν· τὰ γὰρ ὑμέτερα ἀγαθὰ ἐμαυτοῦ νομίζω εἶναι κατορθώματα. Εἰ γὰρ μηδὲ γέεννα ἦν μηδὲ κόλασις, ἐγὼ δὲ προσελθὼν ὑμῖν τοῦτο ἐν χάριτος ᾐτησάμην μέρει, ἆρα οὐκ ἂν ἐπενεύσατε; οὐκ ἂν ἐδώκατε τὴν αἴτησιν οὕτω κούφην οὕτως αἰτοῦντι χάριν; ὅταν δὲ ὁ Θεὸς αὐτὴν αἰτῶν ᾖ δι' ὑμᾶς τοὺς διδόντας, οὐ δι' ἑαυτὸν λαμβάνοντα, τίς οὕτως ἀγνώμων, τίς οὕτως ἄθλιος καὶ ταλαίπωρος, ὡς Θεῷ χάριν αἰτοῦντι μὴ δοῦναι; Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου λαβόντας ἀποτετμημένην, καὶ θερμοῦ τοῦ αἵματος ἔτι ἀποστάζουσαν, οὕτως ἀπελθεῖν οἴκαδε ἕκαστον, καὶ νομίζειν πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν ὁρᾷν αὐτὴν, φωνὴν ἀφιεῖσαν καὶ λέγουσαν, Μισήσατε τὸν ἐμοῦ σφαγέα, τὸν ὅρκον. Πολλάκις γὰρ τεχνίτης διωμόσατο τῷ μαθητῇ, μὴ πρότερον αὐτὸν ἀφήσειν φαγεῖν καὶ πιεῖν, ἕως τὸ δοθὲν ἔργον ἅπαν ἀνύσει. Τοῦτο δὲ καὶ παιδαγωγὸς πολλάκις πρὸς νέον, καὶ πρὸς θεράπαιναν ἐποίησε δέσποινα· καὶ ἀνάγκη τῆς ἑσπέρας καταλαβούσης, καὶ τοῦ ἔργου μὴ πληρωθέντος ἢ λιμῷ διαφθαρῆναι τοὺς οὐκ ἀνύσαντας, ἢ ἐπιορκῆσαι πάντως τοὺς ὀμόσαντας. Πολλάκις καὶ ἐπὶ τῆς οἰκίας ἀριστοποιουμένων ἡμῶν, καὶ τῶν οἰκετῶν τινος διαμαρτάνοντος, ὤμοσε μαστιγώσειν ἡ γυνή· ἀντώμοσεν ὁ ἀνὴρ τὰ ἐναντία, καὶ ἀνέστη φιλονεικῶν καὶ οὐκ ἐπιτρέπων. Ἐνταῦθα κἂν ὁτιοῦν ποιήσωσιν, ἀνάγκη πάντως ἐπιορκίαν συστῆναι· ὅπερ γὰρ ἂν γένηται, θάτερος αὐτῶν ἐπιορκίᾳ ἁλώσεται, μᾶλλον δὲ ἀμφότεροι πάντως· καὶ πῶς, ἐγὼ λέγω· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ παράδοξον. Ὁ ὀμόσας μαστιγώσειν τὸν οἰκέτην ἢ τὴν θεραπαινίδα, εἶτα κωλυθεὶς, αὐτός τε ἐπιώρκησε μὴ ποιήσας ὅπερ ὤμοσε, καὶ τῷ κωλύσαντι πάλαι καὶ διακόψαντι τὴν εὐορκίαν, τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιορκίας περιέστησεν. Οὐ γὰρ οἱ ἐπιορκοῦντες μόνον, ἀλλὰ καὶ οἱ ἑτέροις τὴν ἀνάγκην ταύτην ἐφιστῶντες, ὑπεύθυνοι τῶν αὐτῶν ἐγκλημάτων εἰσί. Πῶς γὰρ οὐκ ἄτοπον, οἰκέτην μὲν μὴ τολμᾷν ἐξ ὀνόματος τὸν δεσπότην τὸν ἑαυτοῦ καλεῖν, μηδὲ ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχε, τὸν δὲ τῶν ἀγγέλων ∆εσπότην ἁπλῶς καὶ μετὰ πολλῆς τῆς καταφρονήσεως πανταχοῦ περιφέρειν; Βούλει μαθεῖν πῶς δυνατὸν ἀπαλλαγῆναι τῆς πονηρᾶς συνηθείας τοῦ ὅρκου; ἐγώ σε διδάξω τρόπον τινὰ, ὃν ἂν ποιήσῃς, περιέσῃ πάντως. Ὅταν γὰρ ἴδῃς σαυτὸν ἢ καὶ ἑτέρους τινὰς ἁλόντας τῷ κακῷ τούτῳ πάθει, καὶ συνεχῶς ὑπομνησθέντας, καὶ οὐ διορθώσαντας, κέλευσον μὴ δειπνήσαντας καθευδῆσαι· καὶ ταύτην καὶ σαυτῷ κἀκείνοις τὴν καταδίκην ἐπίθες· καταδίκην οὐ ζημίαν, ἀλλὰ κέρδος φέρουσαν. Ἡ γὰρ γλῶσσα οὕτω βασανιζομένη διηνεκῶς, καὶ μηδενὸς ὑπομιμνήσκοντος, ἱκανὴν λαμβάνει παράκλησιν· καὶ κἂν ἁπάντων ὦμεν ἀναισθητότεροι, διὰ πάσης ἡμέρας τῷ μεγέθει τῆς βασάνου ταύτης ὑπομιμνησκόμενοι, οὐ δεηθησόμεθα συμβουλῆς ἑτέρας καὶ παραινέσεως. Ὥσπερ γὰρ, φησὶν, οἰκέτης ἐνδελεχῶς ἐξεταζόμενος, ἀπὸ μώλωπος οὐ καθαρισθήσεται· οὕτως ὁ ὀμνύων καὶ ὀνομάζων διαπαντὸς τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ ἁμαρτίας οὐ καθαρισθήσεται. Πείσωμεν τοίνυν ἑαυτοὺς τὴν τῶν ὅρκων φυγεῖν συνήθειαν, καὶ τὴν ἐπὶ τὸ βέλτιον ποιήσασθαι μεταβολήν. Εἰ γὰρ καὶ χθὲς καὶ πρὸ ἐκείνης περὶ ταύτης ὑμῖν διελέχθην τῆς ὑποθέσεως, ἀλλ' οὐδὲ σήμερον ἀποστήσομαι, οὐδὲ τὴν ἐπιοῦσαν, οὐδὲ τὴν μετ' ἐκείνην, ταῦτα συμβουλεύων. Καὶ τί λέγω τὴν αὔριον καὶ τὴν μετ' ἐκείνην; ἕως ἂν ὑμᾶς ἴδω κατορθώσαντας, οὐκ ἀφέξομαι. Τὸ γὰρ συνεχῶς περὶ τὼν αὐτῶν ὑπομιμνήσκειν, οὐ τοῦ λέγοντος, ἀλλὰ τῶν ἀκουόντων ἐστὶν ἔγκλημα διηνεκοῦς δεομένων διδασκαλίας. Τί γὰρ εὐκολώτερον τοῦ μὴ ὀμνύναι; Συνήθειά ἐστι τὸ κατόρθωμα μόνον, οὐκ ἔστι πόνος σώματος. Ὁ προλαβὼν καὶ κατορθώσας ὀνειδιζέτω τῷ λειπομένῳ, ἵνα αὐτὸν τοῖς σκώμμασι διεγείρῃ πλέον· ὁ ὑστερήσας καὶ μηδέπω κατωρθωκὼς βλεπέτω τὸν προλαβόντα, καὶ φιλονεικείτω φθάσαι πρὸς ἐκεῖνον ταχέως. Καὶ μή μοι λεγέτω τις· Τί δὲ, ἐὰν ἀνάγκην ὅρκων τις ἡμῖν ἐπιθῇ; τί δὲ, ἐὰν μὴ πιστεύῃ; Μάλιστα μὲν οὖν, ὅπου παραβαίνεται νόμος, ἀνάγκης μεμνῆσθαι οὐ χρή· μία γάρ ἐστιν ἀνάγκη ἀπαραίτητος, τὸ μὴ προσκροῦσαι Θεῷ· πλὴν ἐκεῖνα λέγω τέως, τοὺς περιττοὺς περικόψωμεν ὅρκους, τοὺς ἁπλῶς καὶ χωρὶς ἀνάγκης, τοὺς ἐπὶ τῆς οἰκίας, τοὺς ἐπὶ τῶν φίλων, τοὺς ἐπὶ τῶν οἰκετῶν· κἂν τούτους ἀνέλῃς, ἐν ἐκείνοις οὐδὲν ἐμοῦ δεήσῃ λοιπόν· αὐτὸ γὰρ τὸ στόμα μελετῆσαν δεδοικέναι καὶ φεύγειν τοὺς ὅρκους, οὐδ' ἂν μυριάκις ἀναγκάσῃ τις, καταδέξεται λοιπὸν εἰς ἐκείνην ἐμπεσεῖν τὴν συνήθειαν. Λέγεταί τις τῶν ἔξωθεν ῥητόρων ὑπό τινος συνηθείας ἀλόγου τὸν δεξιὸν συνεχῶς ὦμον κινεῖν βαδίζων· ἀλλ' ὅμως περιεγένετο τῆς συνηθείας, καὶ μαχαίρας ἀκονήσας ἑκατέρωθεν ἐπέθηκε τοῖς ὤμοις, ὥστε τῷ φόβῳ τῆς τομῆς σωφρονίσαι τὸ μέλος κινούμενον. Τοῦτο καὶ σὺ ποίησον ἐπὶ τῆς γλώττης, καὶ ἀντὶ μαχαίρας ἐπίθες αὐτῇ τὸν φόβον τῆς κολάσεως· καὶ περιέσῃ πάντως. Ἀμήχανον γὰρ, ἀμήχανον μεριμνῶντας καὶ σπουδάζοντας, καὶ ἔργον τοῦτο ποιουμένους ἡττηθῆναί ποτε. Ποία γὰρ ἡμῖν ἀπολογία λοιπὸν ἔσται, τίς δὲ συγγνώμη, ὅταν μετὰ τοσαύτην παραίνεσιν, τοῖς ἐπὶ τῶν ὅρκων κακοῖς ἐπιμένωμεν; πῶς οὖν αἰτησόμεθα ἀπαλλαγὴν τῶν κατεχόντων ἡμᾶς δεινῶν, μίαν ἐντολὴν ἀνῦσαι μὴ δυνηθέντες; Πῶς δὲ προσδοκήσομεν τὴν χρηστὴν μεταβολήν; πῶς δὲ εὐξόμεθα; ποίᾳ γλώττῃ τὸν Θεὸν καλέσομεν; Πῶς γὰρ οὐκ ἄτοπον, βασιλέως μὲν ἐπιτάττοντος, καὶ τὰ χαλεπώτατα φέρειν· Θεοῦ δὲ νομοθετοῦντος οὐδὲν χαλεπὸν οὐδὲ δύσκολον, καταφρονεῖν, καὶ συνήθειαν πονηρὰν προβάλλεσθαι; Μὴ, παρακαλῶ, μὴ μέχρι τοσούτου τῆς ἑαυτῶν καταφρονῶμεν σωτηρίας· φοβηθῶμεν τὸν Θεὸν ὡς φοβούμεθα ἄνθρωπον. Ἄτοπον γὰρ τοὺς βασιλικοὺς νόμους μετὰ ἀκριβείας φυλάττειν, τοὺς δὲ θείους καὶ ἐκ τῶν οὐρανῶν καταβάντας ἀλόγως καταφρονεῖν. Τίνος γὰρ ἕνεκεν ὁ Θεὸς οὐ τὸν ὀμόσαντα μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν οἰκίαν αὐτοῦ τῇ δρεπάνῃ καταλύει; Ὅτι τῶν χαλεπωτάτων ἁμαρτημάτων τὰς τιμωρίας βούλεται μένειν ὁ Θεὸς διηνεκεῖς, ὥστε τοὺς μετὰ ταῦτα σωφρονίζεσθαι πάντας. Καὶ γὰρ τὸν ἐπίορκον ἀποθανόντα ἀνάγκη ταφῆναι, καὶ τοῖς κόλποις παραδοθῆναι τῆς γῆς. Ὥστε οὖν μὴ τῷ σώματι καὶ τὴν πονηρίαν αὐτῷ συνταφῆναι, τὴν οἰκίαν ἐποίησε χῶμα, ὑπὲρ τοῦ τοὺς παριόντας ἅπαντας ὁρῶντας αὐτῶν, καὶ τὴν αἰτίαν μανθάνοντας τῆς καταστροφῆς, φεύγειν τὴν τῆς ἁμαρτίας μίμησιν. Τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν Σοδόμων ἐγένετο· ἐπειδὴ γὰρ ἐξεκαύθησαν ἐν τῇ ὀρέξει αὐτῶν εἰς ἀλλήλους, ἐξεκαύθη καὶ ἡ τῆς γῆς φύσις, καὶ φωνῆς ἁπάσης λαμπρότερον πάσαις ταῖς μετὰ ταῦτα παραινεῖ γενεαῖς ἡ τῆς γῆς ὄψις, μονονουχὶ βοῶσα καὶ λέγουσα· Μὴ ποιεῖτε τοιαῦτα, ἵνα μὴ πάθητε τοιαῦτα. Τί ποιεῖς, ἄνθρωπε; ἐπὶ τραπέζης ὁρκίζεις ἱερᾶς, καὶ ἔνθα ὁ Χριστὸς κεῖται τεθυμένος, ἐκεῖ τὸν ἀδελφὸν καταθύεις τὸν σόν; Καὶ οἱ μὲν λῃσταὶ ἐπὶ τῶν ὁδῶν θύουσι· σὺ δὲ ἔμπροσθεν τῆς μητρὸς τὸν υἱὸν καταθύεις, ἐναγέστερον τοῦ Κάϊν ἐργαζόμενος φόνον; ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἔθυσε τὸν ἀδελφὸν ἐπὶ τῆς ἐρημίας κατὰ τὸν παρόντα θάνατον· σὺ δὲ θύεις τὸν ἀδελφὸν ἐν μέσῳ τῆς ἐκκλησίας κατὰ τὸν μέλλοντα θάνατον; Μὴ γὰρ ἐκκλησία διὰ τοῦτο γέγονεν, ἵνα ὀμνύωμεν; διὰ τοῦτο γέγονεν, ἵνα εὐχώμεθα. Μὴ γὰρ τράπεζα διὰ τοῦτο ἕστηκεν ἱερὰ, ἵνα ὁρκίζωμεν; διὰ τοῦτο ἕστηκεν, ἵνα τὰ ἁμαρτήματα ἡμῶν λύωμεν, οὐχ ἵνα δεσμῶμεν. Σὺ δὲ, εἰ μηδὲν ἕτερον, αὐτὸ γοῦν τὸ βιβλίον αἰδέσθητι, ὃ προτείνεις εἰς ὅρκον, καὶ τὸ Εὐαγγέλιον, ὃ μετὰ χεῖρας λαμβάνων κελεύεις ὀμνύναι, ἀναπτύξας καὶ ἀκούσας τί περὶ ὅρκων ὁ Χριστὸς ἐκεῖ διακελεύεται, φρίξον καὶ ἀπόστηθι. Τί οὖν ἐκεῖ περὶ ὅρκων φησίν; Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ὀμόσαι ὅλως· σὺ δὲ τὸν νόμον τὸν κωλύοντα ὀμνύναι, τοῦτον ὅρκον ποιεῖς; Ὢ τῆς ὕβρεως! ὢ τῆς παρανομίας! ταὐτὸν γὰρ ποιεῖς, ὥσπερ ἂν εἴ τις τὸν νομοθέτην τὸν κωλύοντα φονεύειν, αὐτὸν σύμμαχον λαβὼν κελεύει σφαγέα γενέσθαι. Καθάπερ οὖν μάχης γενομένης, πολλάκις ὑβριζόμενοι φέρομεν γενναίως, καὶ πρὸς τὸν ὑβρίζοντα λέγομεν· Τί σοι ποιήσω; ὁ δεῖνά με ἐλύπησεν ὁ προστάτης ὁ σός· ἐκεῖνός μου κατέχει τὰς χεῖρας· καὶ ἀρκεῖ τοῦτο εἰς παραμυθίαν· οὕτω καὶ, ἐπειδὰν μέλλῃς τινὰ ὁρκίζειν, ἔπεχε σαυτὸν καὶ κώλυσον, καὶ εἰπὲ πρὸς τὸν μέλλοντα ὀμνύναι· Τί σοι ποιήσω; ὅτι ὁ Θεὸς ἐκέλευσε μὴ ὀμνύειν, μήτε ὁρκίζειν· ἐκεῖνός με κατέχει νῦν. Ἀρκεῖ τοῦτο καὶ εἰς τιμὴν τοῦ νομοθετήσαντος, καὶ εἰς ἀσφάλειαν τὴν σὴν, καὶ εἰς φόβον τοῦ μέλλοντος ὀμνύναι. ∆ότε μοι τοίνυν τοὺς ἐντεῦθεν ἀφικνουμένους λέγειν, ὅτι ὅπερ ἐστὶν ἐν Ἀντιοχείᾳ, τοῦτο οὐδαμοῦ τῶν πόλεων ἔστιν ἰδεῖν. Ἕλοιντο γὰρ ἂν ἄνθρωποι οἱ τὴν πόλιν οἰκοῦντες ἐκείνην τὴν γλῶτταν ἀποκοπῆναι πρότερον, ἢ ὅρκον ἀπὸ τοῦ στόματος προέσθαι. Εἰ γὰρ ἕνα τις ἢ δύο κερδάνας, τοσοῦτον λήψεται παρὰ τοῦ Θεοῦ τὸν μισθὸν, οἱ τὴν οἰκουμένην ἅπασαν παιδεύοντες, πόσας οὐ λήψονται τὰς ἀμοιβάς; Ἀλλ' ὑπὸ τῆς συνηθείας ὁρμᾷ πολλάκις ἡ γλῶττα τὸ πονηρὸν ἐκεῖνο φθέγξασθαι ῥῆμα. Ἀλλ' ἐπειδὰν ὁρμήσῃ, πρὶν ἢ τὸ ῥῆμα ἐξενεγκεῖν, κατάδακε τοῖς ὀδοῦσιν αὐτὴν πάντοθεν σφοδρῶς· βέλτιον γὰρ αὐτὴν αἷμα ῥέειν νῦν, ἢ τότε σταγόνος ὕδατος ἐπιθυμοῦσαν μὴ δυνηθῆναι τῆς παραμυθίας τυχεῖν. Τί ποιεῖς, ἄνθρωπε, τὸν εὐεργέτην καὶ σωτῆρα καὶ προστάτην καὶ κηδεμόνα βλασφημῶν; Ἢ οὐκ αἰσθάνῃ κατὰ κρημνοῦ φερόμενος, καὶ εἰς βάραθρον σαυτὸν ἐμβάλλων ἀπωλείας ἐσχάτης; Μὴ γὰρ, ἐὰν βλασφημήσῃς, κουφότερον τὸ πρᾶγμα ποιεῖς; ἐπιτείνεις μὲν οὖν αὐτὸ, καὶ χαλεπωτέραν ἐργάζῃ τὴν ὀδύνην. ∆ιὰ γὰρ τοῦτο ὁ διάβολος μυρία ἐπάγει δεινὰ, ἵνα εἰς ἐκεῖνό σε καταγάγῃ τὸ βάραθρον· κἂν μὲν ἴδῃ βλασφημοῦντα ὁ διάβολος, ῥᾳδίως αὔξει τὴν ἀλγηδόνα καὶ μείζω ποιεῖ, ἵνα κεντούμενος ἀποδυσπετήσῃς πάλιν· εἰ δὲ ἴδῃ γενναίως φέροντα, καὶ ὅσῳ τὸ πάθος ἐπιτείνεται, τοσούτῳ μᾶλλον εὐχαριστοῦντα τῷ Θεῷ, εὐθέως ἀφίσταται, ὡς εἰκῆ καὶ μάτην ἐφεδρεύων λοιπόν. Καὶ καθάπερ κύων τραπέζῃ παρεστηκὼς, ἂν μὲν ἴδῃ τὸν ἐσθίοντα ἄνθρωπον συνεχῶς αὐτῷ ῥίπτοντα τῶν ἐπὶ τῆς τραπέζης τι παρακειμένων, μένει διηνεκῶς· ἂν δὲ ἅπαξ καὶ δεύτερον παραστὰς μηδὲν ἀπέλθῃ λαβὼν, ἀφίσταται λοιπὸν, ἅτε εἰκῆ προσεδρεύων καὶ μάτην· οὕτω καὶ ὁ διάβολος συνεχῶς κέχηνε πρὸς ἡμᾶς· ἂν ῥίψῃς αὐτῷ καθάπερ κυνὶ ῥῆμα βλάσφημον, δεξάμενος πάλιν ἐπιθήσεται· ἐὰν δὲ μείνῃς εὐχαριστῶν, ἀπέπνιξας αὐτὸν τῷ λιμῷ, καὶ ταχέως αὐτὸν ἀπήγαγες καὶ ἀποπηδῆσαι ἐποίησας. Καὶ ὅτι ταῦτα τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον, ἱστορίαν ὑμῖν ἐρῶ παλαιάν. Ἐπελθόντων ποτὲ πολεμίων τοῖς Ἰουδαίοις, καὶ τοῦ Ἰωνάθαν (υἱὸς δὲ ἦν τοῦ Σαοὺλ οὗτος) τοὺς μὲν κατακόψαντος, τοὺς δὲ εἰς φυγὴν ἐμβαλόντος, βουλόμενος ὁ Σαοὺλ ὁ τούτου πατὴρ μειζόνως κατὰ τῶν ὑπολειφθέντων τὸ στρατόπεδον διεγεῖραι, καὶ ποιῆσαι μὴ πρότερον ἀποστῆναι, ἕως ἂν πάντας χειρώσωνται, τοὐναντίον ἤπερ ἠθέλησεν ἔπραξεν, ὀμόσας μηδένα φαγεῖν ἄρτον, ἕως ἐκδικήσεως τῶν ἐχθρῶν αὐτοῦ. Ἄρα τί τούτου γένοιτ' ἂν ἀνοητότερον; πεπονηκότας γὰρ καὶ κατακοπέντας στρατιώτας ὀφείλων διαναπαῦσαι, καὶ νεαρωτέρους ἐπαφεῖναι τοῖς πολεμίοις, τῶν πολεμίων αὐτῶν χαλεπώτερον ἀπειργάσατο, διὰ τῆς ἀνάγκης τοῦ ὅρκου λιμῷ παραδοὺς αὐτοὺς χαλεπωτάτῳ. Σφαλερὸν μὲν οὖν καὶ τὸ περὶ ἑαυτοῦ τινα ὀμνύναι· πολλὰ γὰρ ὑπὸ τῆς τῶν πραγμάτων περιστάσεως ἐμποδιζόμεθα· τὸ δὲ καὶ τὴν ἑτέρων γνώμην τῇ τῶν οἰκείων ὅρκων ἀνάγκῃ καταδῆσαι, πολλῷ σφαλερώτερον· ὅπερ ὁ Σαοὺλ τότε ἀπερισκέπτως ἐποίησε. ∆ρυμῶνα παρῄει τὸ στρατόπεδον, μελισσῶνα ἔχοντα, καὶ ὁ μελισσὼν κατὰ πρόσωπον τοῦ λαοῦ· καὶ εἰσῆλθεν ὁ λαὸς εἰς τὸν μελισσῶνα, καὶ διεπορεύετο λαλῶν. Εἶδες οἷον τὸ βάραθρον; τράπεζα ἐσχεδιασμένη, ἵνα καὶ τὸ εὔκολον τῆς ἐπιχειρήσεως, καὶ τὸ ἡδὺ τῆς τροφῆς, καὶ ἡ τοῦ λήσεσθαι ἐλπὶς εἰς τὴν παράβασιν αὐτοὺς προσκαλέσηται τῶν ὅρκων. Καὶ γὰρ ὁ Ἰωνάθαν οὐκ ἀκούσας ἐν τῷ ὁρκίζειν τὸν πατέρα αὐτοῦ, ἐξέτεινε τὸ ἄκρον τοῦ σκήπτρου τοῦ ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, καὶ ἐβάπτισεν εἰς τὸ κηρίον τοῦ μέλιτος, καὶ ἐπέστρεψε τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ, καὶ ἀνέβλεψαν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ. Ὅρα τίνα ὁ πονηρὸς πρὸς τὴν ἐπιορκίαν ὤθησεν· οὐχ ἕνα τῶν στρατιωτῶν, ἀλλ' αὐτὸν τὸν υἱὸν τοῦ ὀμωμοκότος βασιλέως. Οὐδὲ γὰρ ἐπιορκίαν ἐργάσασθαι ἐβούλετο μόνον, ἀλλὰ καὶ παιδοκτονίαν κατεσκεύαζε, καὶ τὴν φύσιν αὐτὴν καθ' ἑαυτῆς σχίσαι ἠπείγετο· καὶ ὅπερ ἐπὶ τοῦ Ἰεφθάε ποτὲ ἐποίησε, τοῦτο καὶ μετὰ ταῦτα ποιήσειν ἤλπιζε. Καὶ γὰρ ἐκεῖνος ὑποσχόμενος τῷ Θεῷ τὸν πρῶτον ἀπαντήσοντα αὐτῷ μετὰ τὴν τοῦ πολέμου νίκην κατασφάξειν, εἰς παιδοκτονίαν ἐνέπεσε· τὸ γὰρ θυγάτριον πρῶτον ἀπαντῆσαν αὐτῷ κατέθυσε. Καὶ τί λέγω παιδοκτονίαν; ἐπενόησε γὰρ ὁ πονηρὸς καὶ τούτου πάλιν ἐναγέστερον φόνον εὑρεῖν. Εἰ μὲν γὰρ εἰδὼς ἥμαρτε καὶ ἐσφάγη, παιδοκτονία μόνον τὸ γινόμενον ἦν· νυνὶ δὲ ἐξ ἀγνοίας ἁμαρτὼν (οὐδὲ γὰρ ἤκουσε τῶν ὅρκων), εἶτα ἀναιρεθεὶς, διπλοῦν ἂν ἐποίησε τῷ πατρὶ τὸ ἄλγος. Εἶτα ἰδὼν, φησὶ, τὶς τῶν στρατιωτῶν, λέγει· Ὁρκώσας ὥρκωσεν ὁ πατήρ σου τὸν λαὸν, ὃς φάγεται ἄρτον σήμερον· καὶ ἐξελύθη ὁ λαός. Καὶ εἶπεν Ἰωνάθαν, Ἀπώλεσε καὶ διέφθειρεν ὁ πατήρ μου ἅπαντας. Παραβαθέντος τοίνυν τοῦ ὅρκου πάντες ἐσίγων, καὶ οὐδεὶς τὸν ὑπεύθυνον εἰς μέσον ἀγαγεῖν ἐτόλμα. Οὐ μικρὸν δὲ καὶ τοῦτο ἔγκλημα λοιπὸν ἐγίνετο· οὐ γὰρ οἱ ἐπιορκοῦντες μόνον, ἀλλὰ καὶ οἱ συνειδότες καὶ περιστέλλοντες κοινωνοῦσι τῶν ἐγκλημάτων. Καὶ εἶπεν ὁ ἱερεὺς, Προσέλθωμεν πρὸς τὸν Θεόν. Καὶ ἐπηρώτησε Σαοὺλ τὸν Θεὸν, Εἰ καταβῶ ὀπίσω τῶν ἀλλοφύλων, καὶ εἰ παραδώσεις αὐτοὺς εἰς χεῖράς μου; καὶ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῷ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ὁ Κύριος. Ὅρα πραότητα καὶ ἐπιείκειαν τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ· οὐ γὰρ σκηπτὸν ἀφῆκεν, οὐδὲ τὴν γῆν ἔσεισεν, ἀλλ' ὅπερ φίλοι πρὸς φίλους ποιοῦσιν, ἐπειδὰν ὑβρισθῶσι, τοῦτο πρὸς τὸν δοῦλον ὁ ∆εσπότης ἐποίησε. Καὶ εἶπε Σαούλ· Προσαγάγετε τὰς φυλὰς τοῦ λαοῦ, καὶ ἴδετε ἐν τίνι γέγονεν ἡ ἁμαρτία αὕτη σήμερον· ὅτι ζῇ Κύριος ὁ σώσας τὸν Ἰσραὴλ, ὅτι ἐὰν ἀποκριθῇ κατὰ Ἰωνάθαν τοῦ υἱοῦ μου, θανάτῳ ἀποθανεῖται. Καὶ οὔπω τοῦ ἡμαρτηκότος φανέντος, τὴν κρίσιν πεποίηται, καὶ τὸν ἁλόντα οὐκ εἰδὼς ἀπεφήνατο, καὶ ὁ πατὴρ ἐγένετο δήμιος, καὶ πρὸ τῆς ἐξετάσεως τὴν καταδικάζουσαν ψῆφον ἐξήνεγκε. Καὶ τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν; κλήρῳ τὸ πρᾶγμα ἐπέτρεψε. Καὶ εἶπε Σαοὺλ, Βάλετε κλῆρον ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ Ἰωνάθαν. Καὶ εἶπε Σαοὺλ πρὸς Ἰωνάθαν, Ἀπάγγειλον δή μοι τί ἐποίησας, Καὶ εἶπεν Ἰωνάθαν, Γευσάμενος ἐγευσάμην ἐν ἄκρῳ τῷ σκήπτρῳ τῷ ἐν τῇ χειρί μου μικροῦ μέλιτος, καὶ ἰδοὺ ἐγὼ ἀποθνήσκω. Τίνα οὐκ ἂν ἔκαμψε, τίνα οὐκ ἂν εἰς οἶκτον ἤνεγκε ταῦτα τὰ ῥήματα· Ἐννόησον ὅσον χειμῶνα λοιπὸν ὁ Σαοὺλ ὑπέμεινε, τῶν σπλάγχνων αὐτῷ διακοπτομένων, καὶ ἑκατέρωθεν βαθυτάτου κρημνοῦ φερομένου. Καὶ οὐδὲ οὕτως ἐσωφρονίζετο, ἀλλὰ τί φησι; Τάδε ποιήσαι μοι ὁ Θεὸς, καὶ τάδε προσθείη, ὅτι θανάτῳ ἀποθανῇ σήμερον. Καὶ εἶπεν ὁ λαὸς πρὸς Σαούλ· Τάδε ποιήσαι ἡμῖν ὁ Θεὸς, καὶ τάδε προσθείη, εἰ θανάτῳ θανατωθήσεται ὁ ποιήσας τὴν σωτηρίαν τὴν μεγάλην τῷ Ἰσραήλ· ζῇ Κύριος, εἰ πεσεῖται τῆς τριχὸς τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ἐπὶ τὴν γῆν, ὅτι ἔλεον Θεοῦ ἐποίησεν ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ. Ἰδοὺ καὶ ὁ δῆμος δεύτερον ὤμοσε, καὶ ἀντώμοσε τῷ βασιλεῖ. Ἀνάγκη λοιπὸν διαῤῥαγῆναι τὸν ὅρκον· πάντας γὰρ εὐορκῆσαι τούτους ἀδύνατον. Εἰ γὰρ ἠθέλησεν ὁ βασιλεὺς ἀντιστῆναι καὶ ἐπεξελθεῖν τῷ ὅρκῳ, πᾶς ὁ δῆμος ἀντέστη, καὶ τυραννὶς ἂν ἐγένετο χαλεπωτάτη· πάλιν εἰ ἠθέλησεν ὁ παῖς τῆς οἰκείας φειδόμενος σωτηρίας δοῦναι ἑαυτὸν τῷ στρατοπέδῳ, πατροκτόνος εὐθέως ἂν ἐγένετο. Ὁρᾷς καὶ τυραννίδα καὶ παιδοκτονίαν καὶ πατροκτονίαν καὶ πόλεμον ἐμφύλιον καὶ μάχην καὶ σφαγὰς καὶ αἵματα καὶ μυρίους νεκροὺς ἀφ' ἑνὸς ὅρκου κειμένους; εἶδες ὁποῖον ὅρκος τῆς ἀπωλείας τὸ βάραθρον κατεσκεύασεν; Ἵν' οὖν μὴ καὶ ἡμεῖς τὰ παραπλήσια ἐκείνοις πεισώμεθα, ἀποστῶμεν τῆς πονηρᾶς τῶν ὅρκων συνηθείας, ὡς ἂν τοῦ Θεοῦ τὴν εὔνοιαν ἐντεῦθεν ἐπισπασάμενοι, καὶ τὸν παρόντα βίον ἀσφαλῶς διανύσωμεν, καὶ τῶν μελλόντων ἐπιτύχωμεν ἀγαθῶν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος, σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Atto of Vercelli (924 to 961 CE) on Swearing

Atto of Vercelli (924 to 961 CE) on Swearing

Bishop of Vercelli from 924 to 961 CE. 

---

De Pressuris Ecclesiasticis - pars 1 

Source: [PL 134 :57]

Writing on the practice of priests forcing others to swear. He argues that since all oaths are forbidden to Christians, it is highly reprehensible that priests should compel others to do that, which they ought to avoid themselves. For the Lord says in the Gospel, “I say unto you, swear not at all."

-

Cum enim sacramenta omnibus interdicta sint Christianis, valde perniciosum est sacerdotes ad haec etiam alios cogere, unde tam se custodire, quam et alios debuerant arguere. Ait Dominus in Evangelo : Ego autem dico vobis, non jurare omnino (Matth. V, 34). Et Jacobis apostulus sacramentum perhibens dicit : Ante omnia, fratre mei, nolite jurare (Jac. V, 12). Et Cornelius papa ait (epist. 2) : « Sacramentum hactenus a summis sacerdotibus exigi, nisi pro fide recta minime cognovimus, nec sponte es jurasse reperimus. » - [PL 134 :57] 

c.f pseudo-Isidore, Corn. Ep. 2 : Sacramentum autem hactenus summis sacerdotibus vel reliquis Dei ministris exigi, nisi pro fide recta, minime cognovimus, nec sponte eos iurasse comperimus.

---

Exposition on Romans, 1 :8

Source: [PL 134 :135-136]

Forges an Augustinian-A doctrine on swearing, such that Paul is not guilty of transgressing the Lord’s precept: “Minime, Sed in eo quod Dominus praecipit non esse jurandum, et Apostolus juravit, datur intelligi quia Dominus non praecipit ne quis juramento utatur in necessariis, sed ut nemo juramentum appetat, quasi summum bonum.” He argues that Paul shows us that Jesus’ command tells us not that all oaths are forbidden, but that an oath should not be sought as a good thing.

-

Sequiter: Testis mihi est Deus, cui servio in spiritu meo in Evangelio Filii ejus, etc. Hic quaerendum est, quare juravit Apostolos, cum Dominus in Evangelio praecipit : Nolite jurare omnino. Nunquid contra Domini praeceptum egit apostolos ? Minime, Sed in eo quod Dominus praecipit non esse jurandum, et Apostolus juravit, datur intelligi quia Dominus non praecipit ne quis juramento utatur in necessariis, sed ut nemo juramentum appetat, quasi summum bonum. Sunt enim quaedam res, quae et in se et per se bonae sunt, et ideo appetendae, ut virtutes ; sunt aliae, nec in se, nec per se bonae, sed pro aliis necessariae, sicut cibus, potus, et vestimentum. Haec enim necessaria sunt ad sustentationem vitae praesentis, sed non, ut summum bonum, appetenda. Similiter et juramentum, nec in se, nec per se bonum est ; sed quis potest eo uti in necessariis? Verbi gratia, vis aliquem trahere ad fidem, et ille tibi credere non vult, nisi jures; tu ergo, si ea intentione, qua Apostolus, juraveris, non erras. Hinc Dominus in Evangelio dicit : Quod his amplius est, a malo est (Matth. v, 37). Ubi notandum, quia non ait, malum est, sed, a malo est ; ae si diceret : Quod tu juras, ab illius malo descendit, qui te jurare coegit. Dominus igitur idcirco praecepit non esse jurandum, ne quis per assiduitatem jurandi in perjurium incidat. Nam, sicut qui non loquitur, non mentitur, ita qui non jurat, non perjurat. Sed quid est, quod se Apostolus in spiritu servire Deo asserit, cum servitus, corporis sit officium, oratio vero, mentis? Attamen sciendum quia majus aliquid voluit demonstrare, scilicet vim suae devotionis et affectionis. Potest enim aliquis sine devotione vel affectione orare : verumtamen sine his in spiritu Deo servire nemo potest. Ut ergo Apostolus suae mentis devotionem, affectionemque ostenderet, adjecit : In Evavgelio filii ejus. Sine Evangelio namque Deo servire nullus potest.