Ambrosiaster, Quaestiones Veteris et Novi Testamenti, Quaest. 47 in Appx. Vet. Test.

Ambrosiaster, Quaestiones Veteris et Novi Testamenti, Quaest. 47 in Appx. Vet. Test.

Written c. 370-380 CE by an anonymous Christian writer in Rome, known by the sobriquet “Ambrosiaster.” It is likely that this work was intentionally anonymous. This work has traditionally been attributed to Augustine. Identified by modern scholars as written by the same author as the Pauline commentary attributed to Ambrose.

Source: Translated by John Litteral, 2018, available @: Patristic Bible Commentary / Archive

THE ANCIENT LAW SHOWS US GOD MAKING OATHS (GEN. 22:16, EXOD. 33:1), FOR HE SAYS, "I HAVE SWORN BY MYSELF," SAYS THE LORD. THE SAVIOR, ON THE CONTRARY, FORBIDS TO MAKE OATHS, HAS HE NOT DESTROYED THE OLD LAW BY DESTROYING IT? 

Before the knowledge of God was poured out on the earth, men could not make men believe anything new and unheard of until then by confirming the promise by an oath made in the name of him whose acquaintance they did not yet know sufficient. But when this knowledge had spread, it was forbidden to swear in the name of him in whom it was not permitted to suspect even the lie. That is why the Savior no longer wanted his servants to swear an oath, he only commanded them to behave always in such a way as to add faith to their words. The oath is demanded only by the disloyalty or faithlessness of a deceitful heart, as men are accustomed to deceive, one imagines that the fear of God will inspire them with more respect for the truth, or that it will be enough for the one who will be deceived and who, by the same, acquires the right to complain.

---


Source: CSEL 50: 427

Vetus lex deum iurasse allegat — sic enim dicit: ter memet ipsum iuravi, dicit Dominus' —, Salvator autem iurare prohibuit: quo modo non destruxit vetera?

Antequam notitia dei esset in terris, non aliter oportuit provocare homines ad spem inauditam, quam iure iurando promissio illis fieret, ab eo utique quem non, ut dignum erat, sciebant. Adubi autem coepit sciri, non utique iurare oportuit, quem mentiri fas non esset arbitrari. Ideo ergo dominus nec servos iam iurare praecepit, sed tales se instituere, ut sermonibus illorum fides habeatur. Sacramentum enim iuris iurandi aut perfidia exigit aut fallacia inconstantis, ut, quia fallere homines solent, timore forte dei revereantur; aut certe satis erit et qui fallitur, quia ex hoc offensam adquirit.

Hincmar of Rheims, On the Oath Ordered to be Pronounced at Ponthion

Hincmar of Rheims, On the Oath Ordered to be Pronounced at Ponthion

A protest letter, written by Hincmar of Rheims, regarding Charles the Bald’s demand for an oath of fidelity from the bishops of West Francia at the Synod of Ponthion 876 CE. Hincmar objects first to the wording of the oath arguing that any fidelty promised should not include "all things", but only be within the bounds of the counsel and aid that the ecclesiastical office should provide and secondly against the use of any oath at all, given the words of Jesus and James on oaths and the precedence of the Church, advocating the use of a profession instead.

Source: PL 125:1125-1128

Iuramentum quod edere Iussus est apud Pontigonem

Sic promitto ego, quia de isto die in antea isti seniori meo quandiu vixero fidelis, et obediens, et adiutor, quantocunque plus et melius sciero et potuero, et consilio et auxilio, secundum meum ministerium in omnibus ero, absque fraude et malo ingenio, et absque ulla dolositate seu deceptione, et absque respectu alicuius personae, et neque per me, neque per missum, neque per litteras, sed neque per emissam vel intromissam personam, vel quocunque modo ac significatione, contra suum honorem, et suam ac Ecclesiae atque regni illi commissi quietem et tranquillitatem atque soliditatem, machinabo, vel machinanti consentiam; neque unquam aliquod scandalum movebo, quod illius praesenti vel futurae saluti contraria vel nociva esse possit. Sic me Deus adiuvet, et ista sancta patrocinia.

Hincmari in idem iuramentum animadversiones.

Quod in isto iuramento absolute positum est: Sic promitto ego, Iacobus apostolus contradicit: Qui ignoratis, inquiens, quid sit in crastinum: pro eo ut dicatis: Si Dominus voluerit, faciemus hoc aut illud (Iac. IV, 14). Caeterum rationabilius dicitur, isti imperatori, quam isti seniori meo, qui est iunior aetate, licet sit excellentior personae nobilitate, et mundana imperii potestate, non autem sacri ordinis dignitate, sicut demonstrat sanctus Gelasius papa scribens ad Anastasium imperatorem (epist. 11) : «Duo sunt, imperator Auguste, quibus principaliter mundus hic regitur, auctoritas sacra pontificum, et regalis potestas. In quibus tanto gravius pondus est sacerdotum, quanto etiam pro ipsis regibus hominum in divino reddituri sunt examine rationem.» Ad id quod subsequitur in hoc iuramento: Quandiu vixero, fidelis et obediens, et adiutor in omnibus ero, sanctus Gelasius scribens ad Anastasium imperatorem dicit (epist. 11) : «Nosti, fili clementissime, quoniam licet praesideas humano generi dignitate, rerum tamen praesulibus divinarum devotus colla submittis, atque ab eis causas tuae salutis expetis: hincque sumendis coelestibus sacramentis, eisque ut competit disponendis, subdite debere cognoscis religionis ordine potius quam praeesse; itaque inter haec illorum te pendere iudicio, non illos ad tuam redigi voluntatem.» Et paulo post: «Quo oro te affectu eis convenit obedire, qui prorogandis venerabilibus sunt attributi mysteriis? Proinde sicut non leve discrimen incumbit pontificibus siluisse pro divinitatis cultu quod congruit: ita his, quod absit, non mediocre periculum est, qui cum debeant parere despiciunt.» Quod hic scriptum est, quantocunque plus et melius sciero et potuero, non convenit Apostolo dicenti: Non plus sapere, quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem (Rom. XII, 13), id est ad temperantiam. Et sanctus Petrus interroganti se Domino, Diligis me plus his? (Ioan. XXI, 16) quia meminit imminente eius passione plus sibi constantiae tribuisse quam haberet, cautius sua infirmitate eruditus non respondit, plus his amo te, sed quia amo te. Rectius igitur dictum est, Secundum meum scire et posse, quam: Quantocunque plus et melius sciero et potuero. Quod autem positum est, consilio et auxilio superflue additum est. In eo enim quod dixi, secundum meum scire, consilium, et in eo quod dixi, secundum meum posse, auxilium continetur. Quod scripsit scriba doctus, Secundum meum ministerium, in omnibus scilicet fidelis, et obediens, et adiutor ero, contra consuetudinem iuramenti, quod principes et domini suis subiectis et etiam servis iurare iubent ascripsit. Sicut enim Scriptura dicit: Non est homo in terra qui faciat bonum, et non peccet (Psal. XIII, 1, 3); et Iacobus dicit: In multis enim offendimus omnes (Iac. III, 2), cum Christi hoc dicat Apostolus: Et si quis in verbo non offendit, hic perfectus est vir. (Ibid.) Si forte domnus noster, quod absit, subreptione aliquid iusserit vel egerit, quod episcopali ministerio non conveniat, videre debuerat hic scriptor sagacissimus, si obediens et adiutor in hoc illi episcopus esse debeat. Et non puto ut ullus homo sit, qui alteri homini in omnibus fidelis et obediens et adiutor insimul esse possit. Nisi forte illo genere locutionis hanc illius viri docti sententiam intelligamus, quo dicit Apostolus: Sine intermissione orate (I Thes. III, 17) ; et: In omnibus exhibeamus nosmetipsos sicut Dei ministros (II Cor. VI, 4) . Ut videlicet cupiamus eum ea semper iubere et semper agere, quibus debeamus et valeamus obedire, et ad quae illi debeamus et valeamus obedire, et ad quae illi debeamus et valeamus adiutores esse. Sed et quod dicit, Ut sim illi fidelis, et obediens, et adiutor in omnibus, aliter intellexit Apostolus de humana possibilitate, quia non omnia possumus omnes, dicens post enumerata gratiarum dona: Sicut unicuique Deus divisit mensuram fidei (Rom. XII, 3) . Et quod addidit: Absque fraude, et malo ingenio, et absque ulla dolositate, vel seductione seu deceptione, et absque respectu alicuius personae (ibid.) , quod ex abundantia lividi cordis ore superfluo protulit, sinceritas cordis mei comprehendit dicens: Isti Imperatori secundum meum scire et posse, iuxta ministerium meum fidelis ero. Inter hoc enim nomen quod dicitur adiutor, et quod dicitur nocitor, nihil est medium. Qui enim est fidelis, ei cui fidelis est, quantum ex ipso est, utique est adiutor: et qui est infidelis, ei cui est infidelis, quantum ex ipo est, utique est nocitor. Et fidelis quisque erga eum cui fidelis est, fraudem et malum ingenium, et ullam dolositatem, vel seductionem, seu deceptionem, nec consilio, nec auxilio pro respectu alicuius personae aget vel agi consentiet: quod si fecerit, non fidelis, sed infidelis erit. Quod autem, quasi oblitus illa quae praemiserat, superadiecit: Neque per me, neque per missum, neque per litteras, sed neque per emissam vel intromissam personam, vel quocunque modo ac significatione, contra suum honorem, et suam ac Ecclesiae atque regni illi commissi quietem et tranquillitatem atque soliditatem machinabo, vel machinanti consentiam, ridiculose, imo misere, quia amaritudinis felle locutus est. Quid est enim missus, nisi emissa vel intromissa persona? et quid est quaecunque significatio, nisi aut per verba, aut per litteras, vel alio quolibet modo? Et quid est contra suum honorem, ac Ecclesiae atque regni illi commissi quietem agere, nisi infideliter agere? Et quid est quies, nisi tranquillitas? et quid est soliditas, nisi sinceritas? Et quod dixit, contra haec, scilicet ab illo praemissa, non machinabo, vel machinanti consentiam, nimis stolidum putavit episcopum, qui ab ipsis cunabulis usque ad senectutem suam sacras litteras didicit ac saepius legit, ut non sciret Apostolum dicere: Non solum qui faciunt, sed qui consentiunt facientibus digni sunt morte (Rom. I, 32), et sanctum Leonem papam, quia sicut in mala suasione delinquitur, ita et in mala consensione peccatur. Et sanctus Gelasius ad Anastasium imperatorem scripsit (epist. 10): Legibus certe vestris criminum conscios susceptoresque latrocinantium par iudiciorum poena constringit, nec expers facinoris aestimatur, qui licet ipse non fecerit, facientes tamen in familiaritatem foedusque receperit. Unde omnes nos revertentes ad conscientias nostras obaudiamus Dominum dicentem: Medice, cura teipsum (Luc. IV, 23). Tandem quod in fine posuit, quia amplius quod adderet invenire non potuit: Neque unquam aliquod scandalum movebo, quod illius praesenti vel futurae saluti contraria vel nociva esse possit, sicut dictatio est arti contraria, ita sententia a ratione est aliena. Nam sicut Apostolus dicit, Dilectio proximi malum non operatur; et, Plenitudo legis est dilectio (Rom. XIII, 10); et, Qui diligit, legem implevit; et, Si quod est aliud mandatum, in hoc verbo instauratur (Rom. VIII, 9): ita omnia quae mente insana, quoniam charitate experte, scriptor iste conscripsit, in eo continentur quod dictum est: Secundum meum scire ac posse, iuxta ministerium meum fidelis ero, sicut archiepiscopus per rectum imperatori fidelis esse debet. Dominus dicit in Evangelio: Ego autem dico vobis: Non iurare omnino, sit autem sermo vester, est, est, non, non; quod autem his abundantius est, a malo est (Matth. V, 37), id est vel a malo male et incaute iurantis, vel a malo male et sine causa iurare cogentis, sicut catholici doctores dicunt. Et Iacobus apostolus dicit: Ante omnia, fratres mei, nolite iurare quodcunque iuramentum (Iac. V, 14). Et sancti Patres Nicaeni concilii episcopos qui perfidiae Arianae consenserunt, et sanctus Leo papa ac synodus Chalcedonensis episcopos qui Eutychianae perversitati faverant, et S. Gregorius Nestorianos a synodo Constantinopolitana abiectos professione ac subscriptione, vel sola professione, sine iuramento alio recipere in suis ordinibus decreverunt. Praesertim cum canones sacri decernant, ut si quis contra suam professionem vel subscriptionem venerit in aliquo, ipse se honore privabit. Et piae memoriae pater vester ab episcopis, qui vel voluntarii vel inviti in sua deiectione consenserunt, sed nec ab ipso Ebone, qui auctor et incentor ipsius deiectionis duntaxat inter episcopos fuit, non aliud sacramentum, nisi libellos professionis a se subscriptos, quos ego habeo requisivit, et a me, qui ante professionem et subscriptionem, et post professionem ac subscriptionem, professa et subscripta per tantos annos a iuventute usque ad hanc senectutem servavi, nunc iuramentum aliud non debuisset requiri. Sed non mirum est, si per baiulos invidiae, quia sicut scriptum est, Mors introivit in orbem terrarum (Sap. II, 24) , sine causa animus benignitatis vestrae commotus nunc a me requirit, quod nec pater vester in vita sua, qui mihi per octo circiter annos secreta sua indubitanter credidit, requisivit, nec vos per triginta et sex annos hactenus requisistis: cum Dominus ad auctorem invidiae de fideli servo suo Iob dixerit: Commovisti me adversus eum frustra (Iob II, 3) . Et in paradiso ad eum dixit: Tu insidiaberis calcaneo eius (Gen. III, 15) , id est hominis. Videt enim meum calcaneum, id est finem proximum, et certat illud insidiari, ut quod hactenus voluntarie ac sincere erga vos servavi, si non poterit infidelitate, polleat illud rancore tristitiae. Quod Apostolus bene operantes in opere suo sollicite cavere commonet, dicens: Ut non ex tristitia vel necessitate agant, quia hilarem datorem diligit Deus (II Cor. IX, 7) . Et item dicit: Ut non circumveniamur a Satana. Non enim ignoramus astutias eius (II Cor. II, 11) . Hoc enim quod modo sentio, mihi iam ante audivi promissum ab eis causa vindictae, contra quos vobiscum egi certa ratione et sacra auctoritate. Sed scio cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum servare in illum diem iustus iudex.

 

Alcuin of York, Commentary on the Apocalypse of John, 10:5-6a

Alcuin of York, Commentary on the Apocalypse of John, 10:5-6a

Written in the late 8th century.

Source: Alcuin of York Commentary on Revelation: Commentary and the Questions and Answers Manual (English and Latin). Translated by: Sarah Van Der Pas. Edited by: John Litteral. Consolamini Publications 2016. p. 134.

And the angel, whom I saw standing upon the sea and upon the earth, lifted up his hand to Heaven, and he swore by him that liveth for ever and ever.

When the Lord forbids swearing, what does it mean that he himself swears, if not that men are often mistaken in swearing whereas he, who is truth, is never mistaken? So, the angel lifting up his hand to heaven was our Redeemer carrying his humanity up to the Father's seat by his own power. His swearing by him that lives for ever and ever means that he shows that he, who is the Father's word, and his flesh, which indicates the whole man, who consists of flesh and soul, are one person of God and true God of man; or if it is not this, then certainly he swears by the Father because he attributes him everything.

Defensor, Liber Scintillarum Chapter 36. On Oaths

Defensor, Liber Scintillarum Chapter 36. On Oaths

"The Book of Sparks," written c. 650-750 CE by Defensor, a monk at St Martin's Abbey at Ligugé, France. Translation from Migne completed by me. Biblical verses based on Douay-Rheims Bible (Challoner Version), modified and revised to fit the text in Migne and to reflect current translation norms. Translation of Isidore's "Sentences 2.31" taken from my own translation, available on this site.

Source: PL 88:665-666 

 ---

Christ

• (Matthew 5)

You have heard that it was said to the ancients: Do not perjure yourself.

but pay your oaths to the Lord.

But I say to you: Do not swear at all, neither by heaven, nor by earth:

But let your speech be yes, yes: no, no:

that which is over and above these, is of evil.

• (Matthew 23)

He that swears by heaven, swears by the throne of God, and He who sits upon it.

Paul

• (Hebrews 6)

Men swear by one greater than themselves: and an oath for confirmation is the end of all their controversy.

Solomon

• (Proverbs 12)

He who lies is a fraudulent witness.

• (Sirach 23)

Do not accustom your mouth to swearing.

A man that swears much shall be filled with iniquity, and a scourge shall not depart from his house.

If he swears in vain, he shall not be justified.

Do not accustom your mouth to indiscreet speech: for therein is the word of sin.

Isidore of Seville

• (Sentences 2.31)

Just as a man who does not speak cannot lie, he who does not swear cannot swear falsely. It is not against the commandment of God to swear, but when we make use of swearing, we leave ourselves open to a charge of perjury. Therefore; never swear, for fear of perjury.
Many, in order to deceive, perjure themselves, so that through faith in the oath, they authorize the deceptive words; when they perjure and lie, they deceive a man. Sometimes we are deceived, being seduced by false tears: and we believe, while they weep, those who ought not to be believed at all.
Mostly we take ourselves to talk without an oath, but one's disbelief forces us to swear. When such necessity arises, we make usage of swearing. Many who are not moved to put trust in a statement are slow to believe. But they who compel those speaking to them to swear commit a great offence.

 By whatever artful word a man swears, God, who witnesses the conscience, receives it as it is understood by the one to whom it is sworn. This man is twice guilty: first by taking the Lord's name in vain and second by deceiving his neighbour.
An oath which recklessly promised evil, is not to be kept, as if one should swear to an adulteress a promise to remain with her forever. For it is more tolerable to not fulfill an oath, than to remain forever defiled from a shameful crime.

Haimo of Auxerre, Commentary on the Apocalypse of John, Book III.5

Haimo of Auxerre, Commentary on the Apocalypse of John, Book III.5 (Chapter 10)

Written c. 850 CE.

Source: PL 117: 1063-1064


Et angelus quem vidi stantem super mare et super terram, levavit manum suam ad coelum, et iuravit per viventem in saecula saeculorum. (Apoc. 10:5-6a)

Cum Dominus in Evangelio iurare prohibeat, dicens: Nolite iurare neque per coelum neque per terram, sed sit sermo vester, es est, non non: quod enim amplius est, a malo es. (Matth. V) . Quid est quod ipse manum ad coelum levans, iurat per viventem in saecula saeculorum. Sed sciendum quia homines recte iurare prohibentur, quia saepe in iuramento falluntur: non enim homines a iuramento Deus cohibuisset, si in eo peccatum deesse cognovisset. Deus itaque iurare potest, qui non mentitur aliquando. Iuramentum autem eius est omnis sermo illius, quia quidquid loquitur, absque ulia ambiguitate completur. Per manum autem angeli, ut supra diximus, intelligitur operatio Filii Dei, et dispensatio humanae redemptionis. Levavit itaque angelus manum in coelum, quando Filius Dei carnem quam pro nobis assumpsit, ad dexteram Patris elevavit. Hinc scriptum est: Levabo in coelum manum meam, et iurabo per dexteram meam, ac si diceret: Assumptam a verbo carnem ad coelos elevabo, et per utramque naturam scilicet Verbi et hominis, quaeque futura sunt roborabo. Iuravit per viventem in saecula saeculorum, id est per Deum Patrem, quando se et Patrem unum ostendit, dicens (Ioan. XIV): Ego in Patre et Pater in me est. Et quando etiam omnia sua opera ad Deum retulit, dicens: Pater, in me manens, ipse facit opera.

Albert the Great - Commentary on Mt. 5:33-37

Albert the Great - Commentary on Mt. 5:33-37

Written c. 1260 CE.

Source: Albert the Great. Opera Omnia, Vol 20, Ennarationes in Evangelium Matthaei (I-XX), p. 207-214. Ed.: Augusti Borgnet. Paris. 1893.

 

“Iterum audistis.” Interiori aure. “Quia dictum est.” In auditu totius mundi, et omnium hominum: omnium enim hominum (alias, omni enim homini) dictat ratio, quod divina veritas (quae immobilis, et indeflexa est) non debet invocari in testem dicti hominis falsi: quia ad Roman. III,4: Est autem Deus verax; omnis autem homo mendax. Numer. XXIII, 19: Non est Deus quasi homo, ut mentiatur. Ad Tit. I,2: Quam promisit, qui non mentitur, Deus. Sicut ergo curvum, et rectum non adaequantur: ita etiam divina veritas non adaequatur verbis falsis hominis.

Hoc igitur dictum est omnibus “Antiquis,” Non solum corruptioni proximis (quorum non sunt prohibitiones nisi super horribilia secundum se), sed etiam his quorum experientia sapientiae est multa et plurima agendorum circumspectio: a quibus hoc (propter multum periculum quod est in iurando) est approbatum. Job. XII, 12. In antiquis est sapientia, & in multo tempore prudentia. Sic igitur istud “dictum est antiquis.”

Et hoc intus auditum dicit nobis: “Non periurabis: reddes autem Domino iuramenta tua.” Hic tangit illud, quod est implendum. Et dicit duo: prohibitionem periurii, et id quod indulgetur infirmitati, ibi. “Reddes autem Domino.”

De periurio dicit: “Non periurabis.” Exod. XX, 7: Non assumes nomen Dei tui in vanum, Levit. XIX, 12: Non periurabis in nomine meo, nec pollues nome Dei tui. Ad hoc quod bene sciatur, quid sit periurium, oportet videre quid iuramentum, et quae necessitas a qua oritur iuramentum, et quae exiguntur ad iuramentum, et quod iuramentum sit licitum, et qualiter sit intelligendum, et utrum semper sit observandum: deinde qui sint modi iurandi, deinde quare a iure nominetur potius, quam ab alio: et ex omnibus dictis videndu, quid sit periurium, & quare periurium est in prohibitione legis, & no iurametu: & de omnibus his diffiniedo potius, qui disputado dicemus.

Ad primum ergo dicimus, quod iuramentum est invocatio immobilis veritatis ad testificandum et confirmandum veritatem mobilem, quae est in dicto hominis, ut melius aliquis veritati dicti hominis inniti possit. Hoc autem accipitur ab eo, quod dicitur Hebr. VI, 16: Homines per majorem sui iurant, et omnis controversiae eorum finis, ad confirmationem, est iuramentum.

Necessitas autem quae cogit ad iuramentum, et a qua ortum est iuramentum, est quod homines necesse habent communicare in contractibus et pactis: quia aliter cohabitare civiliter non possent. Contractus autem et pacta non possunt fieri nisi in actionibus voluntariis: et voluntates non sibi mutuo innotescunt nisi per verba. Verba igitur faciunt obligationes et pacta et contractus, secundum quod indicia sunt voluntatis. Nihil autem mobilius et instabilius et dubitabilius et ignorantiae permixtius est quam voluntas. Igitur de se verba nuntia voluntatis nihil habent stabilitatis cui aliquis inniti possit: oportet autem inniti tam in iudiciis quam in contractibus et pactis et aliis obligationibus. Ergo veritatem dicti hominis oportet fulciri aliquo immobili: non est autem immobile aliquid (alias, aliquod) quod ei applicari possit, nisi exemplar eius, quod est divina veritas. Illam ergo oportet facere fidem ad confirmationem dicti hominis. Et haec duo simul tangit Apostolus, ad Roman. III, 4: Est autem Deus verax: omnis autem homo mendax. Et quia sic mendax est homo, oportet quod firmitas dicti sui roboretur superiori veritate confirmante.

Illa autem, quae exiguntur ad iuramentum, tanguntur, Jerem. IV 2: Iurabis: Vivit Dominus in veritate, et in iudicio, et in iustitia. Et haec tria dicit Hieronymus esse tres comites iuramenti: et horum comitum unus format iuramentum ex parte iurantis: alter, ex parte rei quae asseritur: et tertius, ex parte caufae per quam iuratur. ludicium enim est iudicium rationis, quo discernere habet iurans quid, et quando, et ad quid iurat, qualiter certificatis sit, et huiusmodi, et quam discrete iuret. Et hic comes comitatur iuramentum secundum quod est actus iurantis, ut diximus. Sed quia in eo quod res est, vel non est, oratio vera, vel falsa est: et ideo veritas est comes, quae informare habet iuramentum ex parte rei, quae iuratur. Non autem facienda iufta semper, quinimo iuste quod iustum est, exsequendum est: et ideo causa, propter quam iuratur, debet esse iusta, et iuste postulata. Iuratio ergo non debet esse vel coacta, vel non voluntarie oblata, nec sponte facta.

Exiguntur ergo ad iuramentum sex, quorum unum est, quod invocatio non sit super rem vanam. Secundum est, quod testificatio fiat per divinam veritatem, et non per aliud, Deuteron. VI, 13: Dominum Deum tuum timebis, et ill soli servies, ac per nomen illius iurabis. Tertium est, quod sit de his in quibus incredulitas adversarii, vel nobiscum communicantis expostulate. Quartum est iudicium. Quintum est veritas. Et sextum, iustitia.

Ex his accipitur quod omne illud iuramentum sit licitum, sicut dicit Beda, quod “observatum in deteriorem non vergit exitum:” quia haec omnia sex habet quae sunt enumerata.

Quod autem tit de re illicita, ut de furto, vel adulterio, vel non manifestando crimine (cum Augustinus dicat, quod qui crimen celat, consenctit) est illicitum: unde in omnibus talibus statim iurando homo efficitur periurus: et ideo “debet rescindere pactum et mutare decretum,” ut dicit Beda.

Quia vero homo non iurat propter seipsum quia conscientia sufficit ei ad seipsum, ideo oportet, quod quacumque arte verborum utatur, quod iuramentum semper in illo sensu intelligatur factum, in quo accipit ille cui fit, et propter quem fit iuramentum.

Ex his patet etiam, quod iuramentum semper est observandum: quia non est iuramentum, nisi sit licitum: et tunc est observandum: alioquin in iuratione esset periurium.

Modi autem duo sunt, quibus iuratur in genere: modus testificationis, et modus exsecrationis. Modus testificationis est, quando simplex fit testificatio dicti per divinae veritatis invocationem: et hic habet multos modos secundum consuetudines iuramenti. Aliquando enim iurabatur, Vivit Dominus: et hic erat per vitam infallibilis veritatis Dei: aliquando autem per Deum, et aliquando testem invocando in animam suam, sic, II ad Corinth. I, 23: Ego autem testem Deum invoco in animam meam, quod parcens vobis, non veni ultra Corinthum. Et aliis diversis modis. Iuramentum autem exsecrationis fit per interminationem poenae, sicut, Si non faciam, mala mors me apprehendat: sicut iuramentum quod fuit inter Iacob et Laban. Haec autem poena apponitur, quando homo iurat: quando (alias, quia) in hominem cadere potest poena, sicut, Job, XXXI, 17: Si comedi buccellam meam solus, etc. et subinfert, ℣. 8: Seram, et alius comedat. Et Ibidem, infra, ℣. 40:  Pro frumento oriatur mihi tribulus, et pro hordeo spina. Quando autem Deus iurat exsecrando, poena determinari non potest: quia poena non cadit in Deum, sicut Psal. XCIV, 11: Quibus iuravi in ira mea, Si introibunt in requiem meam.

 A iure autem denominatur: qui “cum omne ius, ut dicit Tullius, a iudicio, vel pacto, vel a pari oriatur,” iuramentum non nisi in iudicio, vel pacto, vel pari, sive aequali (quod inter contractus facientes attenditur) exhibetur: in omni enim contractu attenditur aequale, quod uterque contrahentium aequali gaudeat valore, et neuter decipiatur: et ita non praestatur iuramentum nisi super iuris originem. Et ideo a iure etiam iusiurandum, vel iuramentum appellatur.

Ex omnibus autem inductis, et praecipue ab illis sex, quae exiguntur, accipitur quid sit periurium. Sicut enim virtus constat ex una tota et sola causa, quae est omnes circumstantiae in debito actu cum fine: Et si aliquid horum singulum corrumpatur, nascitur vitium: ita etiam iuramentum verum conficitur omnibus simul supradictis sex convenientibus: periurium autem est, si unum solum ex omnibus omittatur. Sed tunc de multis dicitur periurium per prius et posterius: ei illud maxime nomen habet periurii, in quo omnia simul corrumpuntur: et post hoc, illud in quo deest veritas: et post hoc, quod caret iustitia: et sub illo est, quod caret iudicio: et omnia alia habet: et sic de aliis quod plus habet deformitatis: habet etiam plus de nomine et ratione periurii. Hinc patet quare periurium in lege prohibetur.

Iuramentum non praecipitur, sed cum fit, indulgetur infirmitati non credentis aliter proximo: et hoc fit ideo, quia licet iuramentum ex duobus componitur, quorum utrunque est bonum, quod est enuntiatio veritatis in sermone humano, et invocatio veritatis divinae; tamen coniunctio istorum duorum est periculosa propter incertitudinem dicti humani: quia homo est ignorantiae permistus et dubietati, et ideo periculum est suo dicto testimonium divinae veritatis invocare. Et haec est causa, quod periurium prohibetur: sed iuramentum non praecipitur, sed indulgetur infirmitati, et ordinatur, sicut patebit inferius.

Hoc est ergo, quod dicit: Reddes autem Domino iuramenta tua.

Eccli. XXIII, 9: Iurationi non assuescat os tuum: multi enim casus in illa. Et, ibidem, subditur: ℣. 12: Vir multum iurans implebitur iniquitate, et non discedet a domo illius plaga. Quamvis enim legatur Psalm. CIX, 4, quod iuravit Dominus, et non poenitebit eum: et quod Sancti iuraverunt: tamen periculosum est iurare, et assuescens iurare, antequam sciat, labitur in periurium aliquod de supradictis. Jacob. V, 12: Ante omnia fratres, nolite iurare, etc. Prohibet enim Dominus iurare falso. Scilicet sine veritate: dubie, sine teste conscientiae: superflue, sine necessitate causae: sive temere, sive praecipitanter, sine iudicio deliberationis. Hac igitur de causa non dicit lex: Iura, et cum iuras, “redde Domino iuramenta tua:” sed tacet de praecepto iuramenti, et relinquit tamen indultum. Et quando fit, praecipit, quod reddatur Domino.

Reddere autem Domino est referre Domino: et hoc fit, quando iuratur per Deum, et non per aliquem alium deum, vel aliquam creaturam: quia illi creditur inesse immobilis veritas, per quod iuratur, in quantum est de ratione iuramenti, ut patet per antedicta.

Non debet autem aliquis signficare talem veritatem esse nisi in Deo: tamen huic videtur esse contrarium, quod Ioseph iuravit per salutem Pharaonis. Et dicendum, quod Ioseph non iuravit per salutem Pharaonis ibi sistendo, sed referendo illud quod dixit, ad Deum salvantem, cuius salus in salute Pharaonis apparebat.

Ego autem dico vobis, non iurare omnino: neque per coelum, quia thronus Dei est: neque per terram, quia scabellum est pedum eius: neque per Ierosolymam, quia civitas est magni regis: Neque per caput tuum iuraveris, quia non potes unum capillum album facere, aut nigrum. Sit autem sermo vester: Est, est: Non, non: quod autem his abundantius est , a malo est.

“Ego autem dico vobis,” qui per meipsum, non per Angelum loquor vobis. “Non iurare omnino.” Hic docet implendo perficere prohibitionem eo modo, quo alia docuit.

Et dividitur in duos paragraphos: primus loquitur de impletione prohibitionis, et secundus, de impletione indulgentiae iurandi, qua ad Dominum praecepit reddi iuramenta, ibi, “Neque per coelum, etc.”

De primo attende, sicut ante dictum est, quod non est impletio legis in addendo, vel minuendo, sed potius in reducendo eam, quod inscribatur cordibus et visceribus audientium, sicut in ante habitis expositum est.

Et ideo dicit: “Non iurare omnino.” Et dicitur, quod ista oratio duplex est: eo quod signum distributionis potest a negatione respici formaliter, vel materialiter. Si formaliter, tunc negatio refertur ad totum: et est sensus: Dico vobis non omnino iurare, hoc est non ex quacumque causa, vel levitate iurare: et tunc non prohibet, quin ex aliqua causa iurari possit. Si autem respiciatur materialiter, tunc est sensus: Dico vobis omnino iurare, hoc est, ex nulla causa iurare: et in hoc sensu videtur accipere Chrysostomus, qui dicit, quod “iurare omnino sit illicitum:” et arguit Clericos, “qui Evangelia porrigunt et tenent iurantibus:” et hoc non tenet Ecclesisia.

Unde notandum, quod revera sensus litterae est, quem dicit Chrysostomus sed quia iurare est actus iurantis, cuius principium est voluntas, et non natura, prohibetur iste actus, secundum quod erit a voluntate. Et sensus est: Nullam omnino voluntatem habeatis iurandi, sed semper sit vobis voluntas contraria iuramento: et ideo, quando contingit propter necessitatem iurare, indulgetur: sicut quando contingit ex concupiscentia sola uxorem cognoscere: et talem indulgentiam dans lex vult in casu fieri, quod indulget: et non praecipit, vel suadet, sicut diximus in praecedentibus. Et hoc modo tunc prohibitio inscribitur cordi: quia in nullam habet iurandi voluntatem, sed necessitatem, nullo modo peierat: et tunc completa est lex prohibitionis periurii. Et in eodem sensu dicit Iacobus, V, 12:  Ante omnia, fratres mei, nolite iurare.

“Neque per coelum.” Ecce tangit impletionem iuramenti, scilicet quod si iuratur, iuretur per eum qui veritas est immobilis.

Attende autem causam dicti: duo enim genera hominum iurabant per creaturas, videlicet fideles, et infideles. Fideles simplices ideo per creaturas iurabant, quia putabant talibus iuramentis non obligari, eo quod nulla in creaturis esset divinitas, nulla esset testificata per eas veritas, cum de omnibus dictum sit, Eccle. I, 14, quod cuncta subiacent vanitati. Et hi arguuntur ab Augustino, quia licet creatura in se vana sit, tamen veritatem habet exemplatam a divina veritate, et hoc, quando iuratur ipsa intentione iuramenti, et refertur ad divinam veritatem: sicut in veneratione adorationis, imago refertur ad sanctum, cuius est imago: et tunc sic relata ad Dei veritatem, obligat iuramentum, quod fit per creaturas. Infideles autem iurabant per creaturas, quia putabant aliquid numinis esse in creaturis, et attribuerunt eis venerationem immobilis veritatis. Et hoc arguit Chrysostomus: littera autem consentit utrique expositioni, sicut patebit.

Attende ergo, quid creatura, per quam iurare non debemus (et quae non habens divinitatem, ut Chrysostomus dicit, habet tamen veritatis Dei exemplationem), aut est imago, aut est vestigium. Et si est vestigium, aut imitatur in gratia et sanctitate, aut in natura. Et si in natura, aut in repraesentatione imitatur pulchritudinis gloriae, aut in ultima exigua similitudine. Et si imitatur in repraesentatione pulchritudinis et gloriae, tunc dicit: “Neque per coelum,” quia non Deus, sed “Thronus Dei est.”

Et ideo repraesentans pulchritudinem gloriae suae, per quam iurans exemplari illius pulchritudinis (quod est in Deo) obligatur.

Scias autem quod sicut in naturis lux emittens lumen in purum et clarum aerem serenando eum, facit ipsum sedem et locum pulchritudinis lucis, quia omnes colorum species depuratae et a faece materiae remotae, stant in ipso, et repraesentantur in ipso, et agunt in oculos videntium ex ipso: et sic etiam luce increata, per candorem lucis suae serenantur coeli per metonymiam dicti (qui sunt Angeli), et serenati candore lucis aetenae, locus efficiuntur omnium pulchritudinum veritatis divinae: et ideo dicuntur throni. Propter hoc attribuitur Thronis a beato Dionysio esse elevatos a scabellari subiectione propter depurationem et serenationem naturae, et thearchici (hoc est, divini principalis) adventus esse immaterialiter susceptivos: sic etiam anima hominis lucem habet intellectus agentis. Cum infunditur lux increata, commiscetur, et emissione luminis serenat et immaterialem facit animam in ea parte qua recipere habet veritatem: et haec pars vocatur intellectus passibilis (alias, possibilis), et tunc efficitur locus et thronus pulchritudinum veritatum divinarum altissimarum. Sicut perspicuum serenatum lumine efficitur locus specierrum lucis, ut diximus, et sic anima iusti sedes est sapientiae: non enim recipit aliquid horum trium species pulchritudinis, ut materia, vel subiectum: quia si sic reciperet, tunc afficeretur illis, et denominaretur ab eis, et esset perspicuum aeris album, vel rutilum, vel aliquod huiusmodi, quod absurdum est. Recipiunt ergo ista sicut locus specierum, et non sicut materia: et hoc iam a nobis in philosophicis est demonstratum. Tales autem species pulchritudines vocantur proprie, quia nihil de faece materiali retinentes in pulchritudine, qua in mente Dei candent, sunt in talibus thronis immaterialiter susceptae, in perspicuo minus et particulariter, et in anima plus et universaliter, in Angelis autem maxime et universaliter et simpliciter. Sic ergo coelum Dei thronus est: et anima iusti sedes sapientiae: et hoc modo sedet super Cherubim plenitudinem scientiae, cuius plenitudo nusquam est nisi in tali pulchritudine veritatis.

Tangens autem creaturam propter oppositum, quae exigui vestigii per naturam est repraesentativa, dicit: “Neque per terram, quia scabellum pedum eius,” Et non Deus. In scabello pedum non resultat nisi figura plantae pedis, quae est similitudo non sedentis, nec pedis, sed ultimi termini pedis. Et hoc modo terrena materialia ultimam habent et minimam imitationem Dei, non in pulchritudine: sed materialibus formis in materiam deiectis et calcatis quaedam indicia repraesentant Creatoris, et non enarrant gloriam Dei, sicut coelum. Tamen qui iurat per terram, non erit innocens: quia illa ipsa imitatio relata est in Dei veritatem, et per illam obligabitur. Isa. LXVI, 1: Coelum sedes mea, terra autem scabellum pedum meorum.

“Neque per Ierosolymam.” Ecce tangit imitans in gratia: quia ab illa civitate processit regimen utrumque, spirituale videlicet in sacerdotio, et mundanum in regno: quae duo exemplata fuerunt a iustitia regente in sanctitate gratiae, et regente in legum urbanitatibus: et ideo non est iurandum per illam.

“Quia est civitas magni Regis.” Non Deus, sed exemplum regni eius. Et ideo obligatur, qui iurat per eam. Psal. CXXI, 3: Ierusalem, quae aedificatur ut civitas, cuius participatio eius in idipsum.

“Neque per caput tuum iuraveris.” Ecce tangit creaturam, quae est imago. Et tangit caput, quia ibi vigent operationes animae, secundum quam homo est imago Dei.

Et subiungit causam. “Quia non potes unum capillum album facere, aut nigrum.” Quasi dicat: Quia non es Deus: si enim tu esses Deus per quem iurandum est, omnia tua in tua caderent potestate: et hoc non est verum, quod patet in minimis. Capillus enim minimum est, quod adhaeret capiti, et albescit in canitie potius ex defectu quam ex virtute: et iste tamen defectus tuae non subiacet potestati: imago tamen Dei est: et ideo obligatur qui per ipsum iurat.

Sed attende, quod Ecclesia iurando tenet modum istum, quod iurat per Evangelia, et reliquias Sanctorum: quod est iurare per creaturas, cum hoc hic videatur prohiberi. Et dicendum, quod Evangelium non habet veritatem nisi divinaro, et reliquiae Sanctorum expresse demonstrant virtutem divinam in eis miracula operantem: et ideo per illas iuratur.

“Sit autem sermo vester: Est, est: Non, non.” Ecce impletio alterius partis, quae est, non falsum testimonium dicere, et non mentiri. Et, “Est, est” dictum est, quod si est affirmatio in corde, sit etiam in ore: et sicut est negatio in corde, sit etiam in ore.

Vel melius dicatur, quod per modum stipulationis accipitur. Quia enim sermo est ad alterum, cui pandere volumus intentiones nostras, si ille quaerit: “Est,” dicant simpliciter: “Est,” si ita est in re. Et si petit: “Non,” dicamus: “Non,” si ita se res non habet. II ad Corinth. I, 18: Sermo noster, qui fuit apud vos, non fuit in illo Est et non. Iacob. V, 12: Sit sermo vester: Est, eft: Non, non. Psal. XI, 3: In corde et corde locuti sunt, etc. Isa. XXVIII, 15: Posuimus mendacium spem nostram, et mendacio protecti sumus.

“Quod autem his abundantius est,”In confirmatione, vel iuramento, vel mendacio. “A malo est,” Tuo, vel alieno: tuo si usum habes iurandi, vel mentiendi: alieno autem, si non credit tibi is cum quo loqueris, nisi iures, vel confirmes ea quae dicis. Hoc enim eft malum incredulitatis, quae provenit ex fallacia sermonis humani.